“Akil insanlar” komisyonunun ilk örneğinin 1919’da İngilizlerin işgali konusunda halkı ikna etmek için “Heyet-i Nasiha” adıyla kurulduğu ortaya çıktı.
Uluslararası Hukuk Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı, “İngilizler İstanbul’u işgal edince, o dönemin sadrazamı, Heyet-i Nasiha diye böyle ikna grubu pozisyonunda kurulmuş” dedi.
Pazarcı, İngilizlerin İstanbul’u işgali konusunda halkı ikna etmek için dönemin sadrazamının Heyet-i Nasiha kurulması talimatı verdiğini belirtti ve “İngiliz subaylarının da katılmasını istediler. Ama buna İngilizler ‘evet’ demiyorlar. Böyle ikna grubu pozisyonunda kurulmuş. Bugünkü yaklaşım o çerçevede görünüyor bana” dedi.
Pazarcı, yakın tarihte akil insanlar komisyonu olarak ikinci örneğin de 1997’de, Türkiye ile Yunanistan arasında kurulmuş olduğunu belirtti “Ama çalışamadılar, bir araya dahi gelemediler” dedi.
Yedişer kişiydi
Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın talimatıyla kurulan ‘Heyet-i Nasiha’nın da bugünkü gibi yedişer kişiden oluşması kararlaştırılmıştı. Fikir babalığını ise İngiliz Muhipler Cemiyeti’nin kurucusu Sait Molla yapmıştı. Akil adamlar konusunu da 2009’da açılım sürecinde Fethullah Gülen gündeme getirmişti. Ermeni ve Kürtlerin mutlaka bulunmasının öngörüldüğü heyetlerin Anadolu’yu gezerek, halka uzlaşma hissi telkin etmeleri istenmişti. Heyetler halka “barışın ancak koşulsuz teslim ve düşmanı kızdırmamakla sağlanacağını anlatmakla” görevlendirilmişlerdi. “Manevi görev” yapacak olan heyetlere, şehzadelerin başkanlık etmesi düşünülmüştü. Başbakan Erdoğan da, akil adamlar komisyonunun görevinin “toplumu hazırlama” olduğunu açıklamıştı. Damat Ferit Paşa, 5 Nisan 1919’da, İngilizlerin İstanbul’daki Yüksek Komiser Yardımcısı Richard Webb’i ziyaret ederek Heyet-i Nasiha’nın yapacağı görevler konusunda bilgi vermiş ve heyette İngiliz subayların da bulunmasını istemişti. Ancak İngilizler bu öneriye sıcak bakmamıştı.
Bahadır Selim Dilek/Cumhuriyet
Yorum Gönder