Astım ve alerji, zengin hastalığı mı?

Yirmi yıl önce başlayan dünya çapındaki uzun vadeli ISAAC projesi çerçevesinde 106 ülkede iki milyon çocuk ve genç incelendi. Kökleri Yeni Zelanda ve Almanya'ya uzanan gelmiş geçmiş en büyük epidemiyolojik araştırmada üç farklı hastalığın dağılımı incelendi: Astım, saman nezlesi ve alerjiye bağlı mayasıl (egzama). Bu hastalıklar birbirleriyle ilişkilidir. Astım da alerjiye neden olabiliyor.
İki milyon çocuk ve genç üzerindeki incelemeler 314 araştırma merkezinde gerçekleştirildi. Sonuçlara göre İngiltere, Yeni Zelanda, Avustralya, İrlanda, Kanada ve ABD gibi İngilizce konuşulan birçok ülkede, çocukların en az yüzde dokuzunda, görüşmelerden önceki on iki ay içerisinde üç hastalık semptomlarından en azından ikisi görülmüş. Bu semptomların daha çok İngilizce konuşulan ülkelerde görülmesi, bu ülkelerdeki benzer yiyeceklerle ilgili diyor bilim insanları. Kızarmış yiyecekler, hazır yiyecekler, margarin ve unlu gıdalardaki trans yağ asitleri söz konusu alerjik hastalıkları tetiklerken, deniz balığı, sebze, bakliyat, ekmek, fındık ve zeytinyağı gibi daha çok Akdeniz ülkelerine özgü besinlerin ise koruyucu etkisi var. Alerjik semptomlarda sigara da etkili oluyor. Sigara içen anne babaların çocuklarında alerjik semptomlar ve astım daha fazla görülmekte.
ISAAC projesinin verilerinde ayrıca bebekleri emzirmenin olumlu etki yaptığı ve erken çocukluk döneminde alınan Paracetamol’ün de alerjiye sebep olabileceği yer almakta. Bir ülkenin GSMH seviyesi ne kadar yüksekse o kadar çok insanda alerji görülüyor. Mesela Arnavutluk’taki alerji oranları çok düşükken, İngiltere, Yeni Zelanda, Avustralya, İrlanda, Kanada ve ABD’deki oranlar on misli yüksek.
Ancak zengin ülkelerde tıbbi hizmetlere ulaşım daha iyi olduğu için, semptomların kötüleşmesi engellenebiliyor. Araştırmaya göre zengin ülkelerde astım oranında artış söz konusu değil ama yoksul ülkelerde çoğalıyor. Yani zengin ve yoksul ülkeler arasındaki fark küçülüyor. Dünya nüfusunun büyük bir kısmı düşük GSMH’li ülkelerde yaşadığı için ve bu ülkelerde nüfus artışı da daha fazla olduğu için dünya nüfusunun önemli bir kısmında astım hastalığı görülmekte.
Ülkemizde yaklaşık olarak 4 milyon astım hastası var ve astım Türkiye’deki ölüm nedenleri içinde ilk yirmi hastalık arasında. Türk Toraks Derneği’ne göre önlem alınmadığı taktirde astım hastalığı ve ölümlerinde yüzde yirmilik bir artış yaşanacak.