Türkiye Şiö’ye Ortak Olabilir - Mehmet Ali Güller

Şanghay İşbirliği Örgütü ŞİÖ, 6-7 Haziran’da Devlet Başkanları Zirvesi yapacak. Bu zirveye hazırlık yapmak ve ele alınacak konuları belirlemek üzere dün öncelikle ŞİÖ Dışişleri Bakanları toplantısı yapıldı Pekin’de…
Bu toplantıyı haber yapan Rusya’nın Sesi radyosunun internet sitesi şu başlığı kullandı: “Türkiye ŞİÖ’ye ortak olabilir.”
Çünkü Çin Dışişleri Bakanı Yang Jiechi’nin açıkladığı ŞİÖ Dışişleri Bakanları toplantısı sonuç bildirgesinde, 6-7 Haziran’da yapılacak toplantıda Afganistan’a “gözlemci üye”, Türkiye’ye de “diyalog ortaklığı” statüsünün verilmesi konusunun ele alınacağı belirtildi.
KISA ŞİÖ TARİHİ
ŞİÖ tam ortaklardan, gözlemci statülü ve diyalog ortaklarından oluşuyor.
26 Nisan 1996’da Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından “Şanghay Beşlisi” ismiyle kurulan örgüt, 2001 yılında Özbekistan’ın da katılımıyla üye sayısını altıya çıkardı ve Şanghay İşbirliği Örgütü simini aldı.
ŞİÖ, ABD karşıtı ilk büyük adımını 2005’te attı ve ABD’ye Orta Asya’daki askeri varlığına son verme çağrısı yaptı. ABD bu karar üzerine Özbekistan’daki üssü boşaltmış ve bu ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştı.
ŞİÖ ülkeleri Çin ve Kazakistan 2003’te, Çin ve Rusya 2005’te ortak askeri tatbikat yaptılar. Örgütün tüm üyelerinin de katıldığı ilk ortak askeri tatbikat ise 2007’de yapıldı. Aynı yıl ŞİÖ “tek kutuplu dünya kabul edilemez” hedefi ilan etti!
ÖZEL STATÜLÜ ORTAKLAR
6 üyeli ŞİÖ’ye sonraki yıllarda gözlemci üye başvuruları yapıldı. Şu anda Hindistan, İran, Moğolistan ve Pakistan ŞİÖ’nin gözlemci üyeleri durumundadır. Bu ülkeler, ŞİÖ’ye tam üye olmak istediklerini geçen yılki Sen Petersburg Zirvesi’nde dile getirmişlerdi.
Afganistan, ŞİÖ’nün özel davetli ülke statüsünde, Belarus ve Singapur ise ŞİÖ’nün diyalog ortağı statüsündedir. Türkiye, diyalog ortağı statüsü için ŞİÖ Sekreterliği’ne Nisan 2011’de resmi başvuru yapmıştı.  
ŞİÖ’NÜN GENİŞLEME HEDEFİ
ŞİÖ’nün bu yıl iki temel hedefi var: Birincisi “katılımcı ülkelerin güvenliğine tehdit eden olaylara çabuk tepki verme” hedefi… Rusya Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Akademi Doğu Bilimcilik Araştırma Merkezi müdürü Andrey Volodin’e göre bu konuda sağlanacak anlaşma Çin, Rusya ve Merkez Asya ülkelerine, Avrasya’da istikrarı güçlendirme ve işbirliğini genişletme imkânı kazandıracak.
İkincisi, ŞİÖ’nün genişlemesi… Andrey Volodin bu konunun önemine dikkat çekiyor: “ŞİÖ’nün adım adım genişlediğini görüyoruz. Umarım, hem Hindistan, hem Pakistan, hem İran, hem Afganistan ŞİÖ’nün tam üyeleri olacaktır. Yani pratik anlamda dünya siyasetinin çoğu çelişkilerinin düğümü olan hemen hemen tüm Merkezi Avrasya, sonuçta ŞİÖ ağıyla kaplanmış olacak.”
Her iki hedef birlikte düşünüldüğünde, Aslında Pekin – Moskova ekseninin, ABD’nin Asya-Pasifik merkezli yeni saldırı stratejisine göre konumlandığı anlaşılmaktadır.
İKİ TÜRKİYE
ABD’ye tam bağımlı AKP hükümeti yönetimindeki Türkiye’nin Atlantik karşıtı ŞİÖ’ye “tam ortaklığı” mümkün müdür, ne anlama gelir? Bu sorunun yanıtı, şu denklem içindedir: AKP Atlantik’te de olsa, dünya Doğu’ya, Pasifik’e kayıyor!
Bir yanda ABD’nin Ortadoğu’daki “model ortağı”, taşeronu olan, BOP eşbaşkanlığını sürdüren, Suriye’ye NATO tehdidi savuran, Rusya ve İran’a karşı kurulan ABD radarına ev sahipliği yapan bir Türkiye var.
Diğer yanda da Atlantik’in Nabucco Projesi’nin karşı olan Rus Mavi Akımı’nı imzalayan, Rusya ve Çin’le önemli işbirlikleri geliştiren ve ŞİÖ’ye diyalog ortağı olmak için başvuran bir Türkiye var.
Yani Çin – ABD savaşı, Türkiye’yi de etkileyecek.