İslam ve Kapitalizm - Öztin Akgüç

Hemen her iktidar kendini finanse edecek, besleyecek bir sermaye grubu yaratmaya, desteklemeye yönelir. Günümüzde Türkiye’de, adına ister sermaye grubu, ister çıkar birlikteliği deyin, ister sivil toplum kuruluşu diye niteleyin, farklı örgütler var. Türkiye çok zengin bir ülke olmadığından, belki zenginliği yeterince değerlendirilemediğinden tüm bu çıkar gruplarını, örgütleri, eşanlı olarak beslemesi, desteklemesi olanaksızdır. Bu nedenle de bu sermaye grupları, oluşumlar arasında gizli ya da açık bir bölüşüm çekişmesi olması doğaldır. Salt bir paylaşım çekişmesi olabileceği gibi, paylaşım savaşımı göreceli de olabilir. Daha açık bir anlatımla, bir gruptan diğer gruba doğrudan aktarma yapılabileceği gibi, dolaylı olarak da yapılabilir. Bazı gruplar daha fazla kayırılarak göreli olarak daha avantajlı konuma getirilebilir; böylece bir grubun göreceli olarak zenginliği, varlığı azalırken, diğer grupların göreceli olarak varsıllıkları artar.
Bazı oluşumlar, sermaye grupları, örgütler Müslüman kimliğini ön plana çıkararak, kimileri Müslümanlık çağrışımı yaparak veya dini bir cemaatin iş yaşamındaki temsilcisi, uzantısı izlenimi vererek ve en fazla müsaadeye mazhar olma, en çok kayırılan statüsü kazanmaya çalışıyor.
***
Soru: Müslümanlıkla günümüz kapitalist düzen nasıl bağdaşır? Bunu önce vicdanlarda, sonra uygulamada ve görüntüde bağdaştırmak gerekiyor.
Müslümanlık, haksızlığa, adaletsizliğe bir başkaldırıdır. Müslümanlıkta dayanışma, yardımlaşma, ahlaki değerler esastır.
Günümüz kapitalizminin sonuçları ise kriz, gelir dağılımında dengesizlik, etik değerlerin olmayışı, rant sağlama, sermayenin egemenliği, finansal kazançların üretimin önüne geçmesidir. Bu sonuçları doğuran bir ekonomik düzen, Müslümanlığın özü ile nasıl bağdaşacaktır?
Bazıları için Müslümanlık bir görüntü, kitleleri kandırma, yönlendirme, çıkar sağlama aracıdır. Kimilerine göre din örgütlenmenin ana motifidir. Bu tür Müslümanlar ya da Müslüman geçinenler için İslam-kapitalizm sorularını yanıtlamaya çalışmak abesle iştigaldir, yersizdir. Uygulamada gözlemlediğimiz bu kişiler sorgulamazlar, bunun rahatsızlığını da duymazlar.
***
Müslümanlığa içtenlikle bağlı işadamları için, kapitalizmin sonuçları rahatsızlık vericidir. Kapitalizmi sorgulamak gereğini duymaktadırlar. Paranın nasıl kazanıldığını, nasıl harcandığını sorgulamakta, sistemdeki haksızlık ve adaletsizliği gözlemlemektedirler. Kapitalizmin katılıkları, getirdiği sonuçlarla İslamın gerekleri nasıl bağdaştırılacaktır? Kapitalist düzenin zorunluluklarına nasıl uyum sağlanacaktır?
Haksızlık yapılmayan, emeğin hakkının ödendiği, havadan inme paraların kazanılmadığı, gereksiz harcamaların, savurganlığın yapılmadığı, yabancı egemenliğinin olmadığı, yerli/yerel üretimin ağırlık taşıdığı bir ekonomik düzen amaçlanıyor. Gerçekten böyle bir ekonomik düzen özleniyorsa, böyle bir düzenin kapitalizmle bağdaşır yanı yoktur.
Özlenen düzen, ekonomik açıdan sol yapı, sol felsefe ile daha uyumludur. Müslümanlık, ekonomik açıdan sol felsefeye, sol düşünceye daha yakındır savı irdelenmelidir. Tarafların adil düzen özleminin ortak noktaları olabilir.