Paganist kültürlerin İslam’a tasallutu - Yaşar Nuri Öztürk

Kur’an’daki İslam yanında ve ona bir tür rakip olarak vücut bulan ‘Ata­lar ve­ya
örf­ler İs­la­mı’­nın oluş­ma­sın­da en bü­yük et­ki­yi 5 bü­yük po­li­te­ist (çoktanrılı) kül­tür yap­mış­tır. Bunlar; Arap Cahiliye kültürü, İran Sâsânî kültürü, Hint mistisizmi, Eski Yunan kültürü, Şamanizm olarak sıralanabilir.

İs­lam, ön­ce, doğ­du­ğu coğ­raf­ya olan Arap Ya­rı­ma­da­sı'nın Ca­hi­li­ye de­nen kül­tü­rü ile yüz yü­ze gel­miş ve bo­ğuş­muş­tur.  Ca­hi­li­ye­nin ye­ri­ne otu­ran İs­lam, Hz.  Pey­gam­ber'in ölü­mün­den bir sü­re son­ra yö­ne­ti­me ge­len Emevîler ta­ra­fın­dan sal­ta­nat kay­gı­la­rı ve Arap ol­ma­yan­lara du­yu­lan nef­re­tin de iti­şiy­le eroz­yo­na uğratıldı ve ca­hi­li­ye şu­u­ral­tı­nın  ka­lın­tı­la­rıy­la ilk yoz­laş­ma­ya ma­ruz kal­dı. Biz bu­nu, ‘İs­lam'ın, açık ola­nı­nı yık­tı­ğı şir­kin, mas­ke­li­si ile  yoz­laş­tı­rıl­ma­sı’ ola­rak ad­lan­dı­rı­yo­ruz.

Arap Emevî şu­u­ral­tı­nın Kur'an  tev­hi­din­den ‘iti­raf edil­me­miş bir in­ti­kam’ al­dı­ğı­nın en şaş­maz ka­nı­tı, Emevî kral­lı­ğı­nın, Hz. Pey­gam­ber'in Ehlibeytini akıl al­maz zu­lüm­ler­le  kat­let­miş ol­ma­sı­dır. Bu ‘intikam alma’ olgusu, bizzat Emevîler tarafından defalarca ve değişik bağlamlarda ifadeye konmuştur. Özellikle, Hz. Hüseyin’in şehadeti ardından ve ünlü Harre katliamında sahabe neslinden on bin kişinin katledilmesi üzerine…

Put­pe­rest Arap şu­u­ral­tı, Hz. Ali'nin  ço­cuk­la­rı­nı yok et­mek­le, önün­de eğil­mek zo­run­da kal­dı­ğı Kur'an me­sa­jı­nın  teb­liğ­ci­sin­den, ör­tü­lü bir bi­çim­de öcü­nü  al­mış olu­yor­du. Bu ola­yı, bir ‘iç­ti­hat  ha­ta­sı’ gi­bi gös­ter­mek­se in­san, ha­yat, ta­rih ve akıl gerçeklerine ta­ma­men ters bir  te­vil­le Emevî avu­kat­lı­ğı yap­mak­tır, vahim bir zulüm, şerir bir namussuzluktur.

İs­lam'ın kar­şı­laş­tı­ğı ve et­ki­len­di­ği ikin­ci po­li­te­ist kül­tür İran Sâsânî kül­tü­rü­dür. Kur'an tev­hi­di
üze­rin­de en önem­li  yoz­laş­ma­lar­dan bi­ri­ni de bu kül­tür vü­cu­da ge­tir­miş­tir.

Üçün­cü et­ki, Hint mis­tik kül­tü­rün­den  gel­di. Özel­lik­le ta­sav­vuf yo­luy­la gi­ren tev­hit dı­şı un­sur­lar ve kav­ram­lar büyük çoğunluğuyla bu kül­tü­rün ese­ri­dir. Bu  kül­tü­rün, da­ha son­ra­ki Türk-Şa­man et­ki­siy­le bir­le­şen tah­ri­bi, İs­lam'ın en na­zik  ku­rum­la­rın­dan bi­ri olan ta­sav­vu­fu, za­man için­de bir tür ye­dek ilah­lı ku­rum ha­li­ne ge­ti­re­rek özgün bünyede bü­yük ya­ra­lar  aç­mış­tır. 5. pagan tasallut, Es­ki Yu­nan
me­tin­le­ri­nin çe­vi­ri­si ile olu­şan et­ki­dir.

TÜRKLERİN MÜSLÜMANLAŞMASI MESELESİ

Türk­ler, İs­lam'a kılıçla girmeye zorlandıklarında girmediler. Girsinler diye oluk gibi Türk kanı akıtıldı ama bu kavim, bu yolla İslam’a sokulamadı. Türkler İslam’a ta­sav­vuf yo­luy­la gir­di­ler. Bu
gi­riş­te, özel­lik­le maktûl Hallâc  el-Mansûr'un bü­yük ro­lü ol­muş­tur. Bu  ko­nu, bü­yük bil­gin Lo­u­is Mas­sig­non'un ça­lış­ma­la­rıyla bizim, Hallâc-ı Mansûr ad­lı iki ciltlik eserimizde ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir.

Türk­le­rin, ken­di­le­ri­nin İs­lam­laş­ma­sı­na  se­bep olan der­viş sûfîlerin ki­şi­li­ğin­de es­ki din bü­yük­le­ri olan Şa­man ba­ba­la­rı­nın bir ben­ze­ri­ni gör­dük­le­ri ve­ya gör­mek  is­te­dik­le­ri, ge­nel ka­bul­ler ara­sın­da­dır. İşin bu yanı, Türk ede­bi­yat ta­rih­çi­si Prof. Dr. Fu­at Köp­rü­lü'nün eser­le­rin­de, özel­lik­le Türk Ede­bi­ya­tın­da İlk Mu­ta­sav­vıf­lar ad­lı çalışmasında in­ce­len­miş­tir. Es­ki Türk di­ni Şa­ma­niz­min, Türk­le­rin elin­de en ile­ri teş­ki­lat­la­rı­na ula­şan tarikatlar üze­rin­de­ki et­ki­le­ri el­le tu­tu­la­cak ka­dar açık­tır. Abbasîler dev­rin­de Arap­çaya çev­ri­len es­ki Yu­nan me­tin­le­ri­nin et­ki­si, kro­no­lo­jik  ba­kım­dan son sı­ra­lar­da ol­mak­la bir­lik­te, ka­lı­cı­lık ve de­rin­lik ba­kı­mın­dan bel­ki de bi­rin­ci sı­ra­da­dır. Hat­ta, Mu­ham­med İk­bal gi­bi tar­tış­ma­sız bir dü­şün­ce oto­ri­te­si, bu  et­ki­nin ‘Müs­lü­man dü­şü­nür­le­rin Kur'an­sal ufuk­la­rı­nı ka­rar­ta­cak ka­dar bü­yük’  ol­du­ğu­nu söy­le­miş­tir. (Bk. İkbal,  Re­cons­truc­ti­on of Re­li­gi­o­us Tho­ught in Is­lam)

Put­pe­rest 5 et­ki­nin ya­nın­da hâlâ sürmekte olan di­ğer et­ki­ler­den, örneğin siyasal ve ekonomik çıkarların etkilerinden de el­bet­te söz edi­lmelidir.  Gerçek şu ki, gü­nü­mü­ze ge­lin­ce­ye ka­dar, İs­lam, ge­rek po­li­te­ist-müşrik et­ki­lerin  eroz­yo­nuy­la ge­rek­se dör­dün­cü Hicrî  yüz­yı­lın (Miladî 11. yüz­yıl) son­la­rın­dan iti­ba­ren baş­la­yan tak­lit dev­ri­nin (bi­lim ve dü­şün­ce­de ya­ra­tı­cı­lı­ğın du­rak­sa­ma dev­ri) tahribatı ile ve gerekse bugün de süren siyasal çıkarların etkileriyle esas kay­na­ğı olan Kur'an'dan uzak­la­şa­rak ideolojileşmiş ve özgün ya­pı­sı­na bü­yük öl­çü­de ya­ban­cı­laş­mış­tır.