Yeni anayasa çalışmalarına TOBB da Anadolu’da düzenlediği “Anayasa Platformu - Türkiye Konuşuyor” toplantılarıyla katkı sağlamayı hedefliyor. Son iki ay içinde 8 ilde yapılan 9 toplantıda 3500 vatandaş ile görüşüldü. Toplantıların organizasyonunu TOBB’a bağlı Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) yürütüyor. TEPAV Direktörü Prof. Dr. Güven Sak’ın davetiyle Bursa’da yapılan son toplantıya ilişkin izlenimlerimi paylaşmak isterim:
Bursa’da 230 bin davet
Her toplantının ortalama 500-600 arasında katılımcısı oluyor. Bunların üçte birini o ildeki sivil toplum örgütlerinden gelenler oluşturuyor. Kalan üçte iki ise sıradan vatandaşlar arasından seçiliyor. Bursa toplantısındaki katılımcıları belirlemek için cep telefonu şebekeleri aracılığıyla rastlantısal (random) seçilen 230 bin kişiye çağrı gönderilmiş. Bunlar arasından pazar gününün tamamını yeni anayasa çalışmasına ayırmaya gönüllü olanlar davet edilmiş. Aralarında işçisinden esnafına; ev kadınından öğrencisine; türbanlısından gayrimüslimlerine her görüş, meslek ve inançtan yurttaş var.
Genç ve kadın katılımı düşük
Toplantılara kadın ve genç katılımı oldukça düşük. 30 yaş altındaki gençlerin oranı yüzde onlar seviyesini bulmuyor bile. Bugüne kadarki en yüksek kadın katılım oranı ise yüzde 34 ile Bursa’da yakalanmış. Eksikliği giderebilmek için Samsun’da sadece gençlerle, Ankara’da da sadece kadınlarla toplantı düzenlenmiş.
Adalet olursa her şey düzelir
Her birinde 6-8 kişinin oturduğu masalarda yaklaşık 50 soru üzerinden tartışmalar yürüyor. Ana bölüm başlıkları; ifade özgürlüğü, birlikte yaşama, ekonomik ve sosyal haklar, kamu hizmetlerinin niteliği, devlet-din ilişkileri, hükümet sistemi, iktidarın denetlenmesi ve yerel yönetimler olarak belirlenmiş.
TEPAV İletişim Koordinatörü Nesrin Hocaoğlu’ndan temin ettiğim veriler ışığında, bugüne kadarki 9 toplantıdan çıkan önemli mesajlar şunlar:
- “Yeni anayasa en çok hangisine katkı sağlamalı?” sorusuna halkın yüzde 55’i ‘adalet’ yanıtını veriyor. Sadece Diyarbakır’da ‘özgürlük’ ile ‘adalet’ başa baş. Diğer illerde ‘Adalet olursa özgürlük, eşitlik, refah ve istikrar da olur’ mantığı hâkim. Ankara, Konya, İzmir’de ‘Adalet, Hukuk, Yargı’, Edirne’de ‘Demokratikleşme ve İnsan Hakları’, Diyarbakır’da ‘Kürt sorunu’, Samsun’da ise ‘terör sorunu’ öncelikli mesele.
Bürokrata yargı zırhına ‘hayır’
- Kamu görevlilerine yargı dokunulmazlığı getirilmesine istisnasız her ilde halk yüzde 90’ın üzerinde bir oranla karşı.
- Benzer biçimde milletvekili dokunulmazlığının da daraltılması genel beklenti.
Yerel yetki sorunları çözer
- Toplum başkanlık sistemine destek vermezken parlamenter sistemin devamından yana gözüküyor.
- Katılımcıların yüzde 70’i yerel hizmetlerin kararlarının yerel yönetimler tarafından alınmasından yana. Aynı çoğunluk yerel yönetimlerin güçlendirilmesinin Türkiye’nin sorunlarının çözümün kolaylaştıracağı düşüncesinde.
Farklılık vurgulanmasın
- Diyarbakır’da yüzde 94, diğer illerde ise yüzde 55-60 arası çoğunluk, “Farklı yönelim, tercih ve kökenlere sahip kişi ve grupların ayrımcılığa tabi tutulmaması gerektiğine ilişkin anayasaya açık hüküm konmasından” yana. Toplumu ayrıştıracağı gerekçesiyle farklılıkların isim verilerek yazılmaması görüşü genel kabul görüyor.
- Farklı grupların (toplantılarda Kürtler, Aleviler, Romanlar, engelliler, eşcinseller olarak dile getirilmiş) kamu hizmetlerinden etkili ve eşit yararlanması için onların farklılıklarını dikkate alan ek düzenlemeler yapılması isteniyor. Bu düzenlemeler Edirne’de ‘Romanlara pozitif ayrımcılık’, Diyarbakır’da ‘Kürtçe hizmet alabilmenin sağlanması’, Ankara’da ‘din hizmetlerinden eşit yararlanma’ şeklinde dile getiriliyor.
Din dersi ve türbanda uzlaşma yok
Sekiz ildeki dokuz toplantıda, toplumun uzlaşı içinde olmadığı saptanan konular ise tahmin edilebileceği gibi din ile ilgili konular: ‘Kamuda türban’ ve ‘din hizmetleri ile din dersinin anayasayla düzenlenip düzenlenmemesi’
***
Trabzon, Erzurum, Gaziantep ve İstanbul’da yapılacak son dört toplantının ardından ‘Anayasa Platformu’nun sonuçları Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na teslim edilecek. Çalışma, uzlaşı sağlanırsa yeni anayasa, sağlanamazsa mevcut anayasada yapılacak kapsamlı değişiklikler için benzersiz bir Türkiye tablosunu önümüze koyacak.
Yorum Gönder