Zonguldak Yanlışları: İki - Mümtaz Soysal

TÜRKİYE’NİN sanayi merkezi olma yolundaki eski Ankara’nın diriltilebilmesi için yakın geçmişte yapılması gerekirken yapılmayan ve en önemli yanlışı oluşturan neden, ilin bölünerek içinden iki ayrı il daha çıkarılması olmuştur. 11 Nisan’daki yazıda belirtilen o yanlışın en önemli yanı, kaynakların israf edilmesi ve tam bir planlamanın yapılamayışı olmuştu.
Zonguldak, kömürüyle ve çok eskiden beri teknik bilgilerle donatılmış insanlarıyla ülkenin en önemli sanayi merkezi olabilirdi. En başta Türkiye’nin ilk yüksek meslek okulu olarak Maden Mektebi denen kuruluş Zonguldak’ta kurulmuştu. Şimdiki Karaelmas Üniversitesi o okuldan başlayarak çok önceden kurulabilirdi. Böyle bir teknik üniversitenin yaratılması ihmal edildiği gibi şimdi aynı yanlış sürüp gitmektedir. Karaelmas Üniversitesi çoktan büyütülüp böyle bir teknik üniversiteye dönüştürülebilirdi.
Başka bir yanlış, Filyos Köprüsü dolayısıyla gündeme gelen vadinin tam bir planlama ile geliştirilerek bu sanayi merkezinin yerleşme yerine gelmesi mümkünken o da yapılmadı. Arada sırada oraya büyük otomotiv sanayi şirketlerinin talip olduğu, Japonya’dan veya başka yerlerden gelecek yatırımcıların oraya çekilebileceği çok söylendi ama o da yapılmadı.
Zonguldak ilinin bir özelliği aslında çok daha büyük nüfus geçindirebilecek ve sanayideki insanları rahatlıkla doyuracak yiyecek kaynaklarına da sahip olmasıdır. Eski ilin bugünkü illerinden olan Bartın, şimdiki Devrek ve Karadeniz Ereğlisi’nin katkısıyla bu gereksinimi fazlasıyla karşılayabilirdi. Ama nüfus planlaması yapılmadığı için hem bu geçim kaynaklarının sanayiye bağlanması ve böylece başka yerlerde rastlanan güçlüklerin Zonguldak’ta yaşanmaması mümkündü. Buna da girişilmedi.
Öte yandan Zonguldak’ın ulaşım sistemi bu girişimlerin öngörülmesiyle başka türlü çoktan tamamlanmış olurdu. Ama şimdi, Çaycuma’da girişilmiş olan büyük havaalanı projesi yarım kaldı, Zonguldak böyle bir hızlı ulaşımdan yoksun bırakıldı. Ayrıca bütün Karadeniz kıyısının derdi olan denizden yolcu ve yük ulaşımı tamamen unutuldu. Oysa büyütülmüş bir Zonguldak limanı bütün bölgenin dışla ilişkisini rahatlıkla karşılayabilirdi. Oysa şimdi Ukrayna’dan gelen meraklıları bölgenin turistik yerlerine ve tarih yapıtlarına götürmek kolay olmuyor. Liman işlek bir liman değil; geliştirilseydi bütün bölgenin Safranbolu gibi ilginç kent yapılarının seyri için binlerce insanın gidip gelmesi kolaylaştırılmış olurdu.
Bütün bu yanlışların en önemli sonucu vaktiyle ülkenin her yanından iş bulmak üzere gelip çalıştıkları Zonguldak’ın, şimdi çalışmak üzere başka ülkelere gitmek zorunda kalan insanların kenti olmak durumuna düşmüş olmasıdır.