27 Mayıs 1960’ta bir askeri hareketle Demokrat Parti iktidarı devrildi. Yedi aylık askeri yönetimden sonra, Türkiye’ye “demokrasiyi”, “insan haklarını”, “özgürlükleri”, “yargı bağımsızlığını”, “üniversite özerkliğini” getiren yeni “anayasa” için “Kurucu Meclis” kuruldu.
***
Kasım 1956’da üniversite öğrenciliğimin ilk gününde Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin yeni eğitim yılı “Açılış Töreni”ni heyecanla izlerken Dekan Anayasa Profesörü Turhan Feyzioğlu, bizlere “Nabza göre şerbet vermeyin!” öğüdünde bulundu.
“Üniversite özerkliğinin” bulunmadığı o ortamda Milli Eğitim Bakanının, dekanı görevden aldığı o gün ilk kez bir öğrenci eylemine katıldım.
Ne var ki daha sonra Prof. Dr. Feyzioğlu, “üniversiteler adına” seçilerek Kurucu Meclis’te görevlendirilip “Anayasa Komisyonu Başkanlığı’na” getirildi. Komisyonda kimler yoktu ki!
SBF’den Prof. Dr. Muammer Aksoy Antalya’dan seçilmiş ve “komisyon sözcüsü” olmuştu. Başka kimler? Anayasa Profesörümüz Bahri Savcı, Prof. Dr. Turan Güneş ve Dr. Mümtaz Soysal...
1961 Anayasası’nın mimarlarından Aksoy sonraki yıllarda öldürülecek, Savcı tutuklanarak yargılanacak, bu arada Cumhuriyet’in 2. sayfasında derslerini yazıları ile sürdürecekti.
Soysal, komisyonda görevliyken üniversite asistanıydı. 1963’te doçent, 1969’da profesör oldu. 1968’de Kurucu Meclis ve Türkiye’nin yakın siyasal tarihi ile yoğurduğu “Anayasaya Giriş” kitabını yayımladı.
***
1961 Anayasası’nın getirdiği “demokrasi” 10 yıl geçmeden büyük bir darbe yedi. 12 Mart 1971’de komutanların verdiği muhtıra ile Başbakan Süleyman Demirel istifa etti.
Askerlerin gölgesinde bir geçici hükümet kuruldu. Demokrasiden yana olan Cumhuriyet gazetesi de baskı gördü. Gazetenin sahibi olduğu halde Nadir Nadi uzaklaştırıldı. Başta İlhan Selçuk olmak üzere 10 çalışanının görevine son verildi. Selçuk, İstanbul’da sıkıyönetim komutanlığının talimatıyla Ziverbey Köşkü’nde “işkence” gördü.
Ben de bu olay üzerine Ankara’da istifa ederek 1953’te DP’nin kapattığı “Reuter” haber ajansının Türkiye’de yeniden açılması görevini üstlenip uluslararası haberciliğe başladım.
Dört yıla yakın sürdürdüğüm bu görevde beni en çok “Anayasaya Giriş” kitabı ve yazarının yargılanması uğraştırdı. Kitabın yazılışından üç yıl sonra, SBF Dekanı olan Prof. Soysal, 18 Mayıs 1971’de, fakültede ders verirken öğrencilerinin gözü önünde askerlerce gözaltına alındı.
Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi’nce “kaçma olasılığı bulunduğu” gerekçesiyle tutuklandı! Oysa Soysal tutuklanacağını bile bile fakülteye gelerek kürsüde ders vermeyi seçmişti. Kitabında “komünizm propagandası” yaptığı savlandı.
Davanın her aşamasının haberini, merkezi Londra’da olan Reuter’e iletiyordum. Aradan iki saat geçmiyordu ki Reuter’den, Soysal davası ile ilgili ek, ayrıntılı bilgiler istenmesin...
Bırakın Reuter’i, dünyanın çeşitli yerlerindeki gazetelerden de istekler geliyordu. Adamlar, “Sıkıyönetim Mahkemesi” ile “Askeri Yargıtay” ve hatta Yargıtay’ın çeşitli aşamalarında masa tenisine dönüşen dava sürecini anlamakta güçlük çekiyorlardı.
Uluslararası Af Örgütü (UAÖ), Reuter aracılığı ile “Anayasaya Giriş” kitabının yargılanmasını izlemek amacıyla özel bir masa oluşturmuştu. Bu yönden de günde birkaç kez, yargılanma hakkında ek haber istekleri geliyordu. Soysal’a öngörülen 6 yıl 8 ay ağır hapis ve 2 ay 20 gün Kuşadası’na sürgün kararı alt mahkeme ile Askeri Yargıtay’ın genel kurulu da dahil çeşitli aşamalar arasında masa tenisindeki top gibi gitti geldi.
15 Temmuz 1974’te dava aklanmayla sonuçlandı, ancak Soysal Mamak Cezaevi’nde boşu boşuna 145 ay yattı...
***
Soysal, UAÖ’nün “Başkan Yardımcılığına” seçildi. 1977’de Norveç Nobel Barış Ödülü Komitesi, o yıl ödülü UAÖ’ye verdi. Oslo’da yapılan törende, örgüt adına ödülü, başkanı ve genel yazmanı değil Soysal aldı.
UNESCO, ilk kez 1979’da koyduğu “İnsan Hakları Öğretimi Uluslararası Ödülü’nü” Soysal’a verdi.
İki toplumlu Kıbrıs için öngörülen yeni “anayasa” konusunda KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın danışmanlığını yaptı.
15 Temmuz 1983’te Ermeni terör örgütü ASALA’nın Paris Orly Havaalanı’nda THY önünde yaptığı bombalı baskında çeşitli ülkelerden 8 kişi ölmüş, 55 kişi yaralanmıştı. Teröristlerin yargılanması sırasında Paris’teki mahkemeye sunduğu uzmanlık desteği üzerine Fransız Devleti Soysal’a “liyakat nişanı” verdi. Her nedense bugün, Fransa o olayı unutmuş görünüyor!
***
İmge Kitabevi, yeni anayasa tartışmalarının yapıldığı şu günlerde kamuoyuna büyük bir hizmette bulunarak “Anayasaya Giriş” kitabını yeniden bastı.
İlter Ertuğrul’un yayına hazırladığı kitap iki bölümden oluşuyor. Birincisi Soysal’ın “Anayasaya Giriş” kitabı, ikinci bölümse Soysal’ın yargılanma sürecini belgeliyor. İnşallah, halkın vekilleri de bu kitabı okuyup ders alırlar.
Pimi Çekilmiş Bomba!
Bu satırlar yazılırken Fransız Meclisi “Ermeni soykırımını inkâra hapis ve para cezası verilmesini” öngören yasa tasarısı az sayıdaki katılımcının “oy çoğunluğu” ile kabul etti.
Fransa’da 22 Nisan’da “başkanlık seçimi” yapılacağı için parlamento 22 Şubat’ta tatile girecek. Dün meclisten geçen tasarının, 22 Şubat’a kadar senatonun gündemine alınması gerekiyor. Eğer alınmazsa tasarı düşecek, alınırsa haziran ayında senatoda görüşülecek.
“Bücür” denilen Nicolas Paul Stephane Sarközy de Nagy-Bocsa, koltuğunu korumak amacıyla Fransa’daki Ermeni kökenli seçmenlerin oylarını sağlamak amacıyla ekim ayında Ermenistan’a gitmeden önce “Türkiye’ye pimi sökülmüş bir el bombası atacağını” söylemişti.
2007 seçiminde Sarkozy’nin “soykırımı inkâr edenlere 1 yıl hapis, 45 bin Avro para cezasını” öngören tasarısı reddedilmişti. Kamuoyu araştırmaları, “Bücür”ün koltuğunu yitireceğini, karşısındaki sosyalist partinin adayı François Hollande’nin seçimi kazanacağını gösteriyor.
Ancak tasarının geleceğini senatonun gündemi belirleyecek. “Pimi çekilmiş bombanın” Sarkozy’nin elinde patlayıp patlamayacağını bu iki ay içinde göreceğiz.
Özgen Acar/Cumhuriyet
Yorum Gönder