İşte çağdaş hukukla aramızdaki fark!

Türkiye, apar topar gözaltına alınan, daha sonra “kaçma ve delilleri karartma” şüphesi nedeniyle yıllarca tutuklu kalan aydınlarını tartışırken çağdaş ülkelerde tutukluluk süresi kısalıyor, yargılama hızlanıyor. Avusturya’da 5 yıl hapis cezasını aşan suçlarda en fazla 2 yıllık tutuklama süresi öngörülüyor. İskoçya’da bir kimse en fazla 110 gün tutuklanabilirken Almanya’da tutukluların yüzde 75’i 1 ile 6 ay arasında tutuklu kalıyor.

Emekli Büyükelçi İlter Türkmen, emekli Oramiral Salim Dervişoğlu, eski MİT Müsteşarı Sönmez Köksal, Yargıtay Onursal Başkanı Sami Selçuk ile emekli bakan ve generallerin bulunduğu BİLGESAM son raporunda “tutukluluk sürelerine” mercek tuttu. Türkiye’deki ve dünyadaki tutukluluk süreleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne göre tutukluluk gibi ana başlıkların ele alındığı raporda şu saptamalar yapıldı:

- Fransa’da asliye ceza mahkemelerinin yargı yetisine giren suçlarda tutukluluk süresi 4 aydır. Terör, uyuşturucu kaçakçılığı gibi suçlarda tutuklama süresi 4 yıl olabilmektedir. İskoçya’da bir kimse en fazla 110 gün tutuklanabilirken, Avusturya’da 5 yıl hapis cezasını aşan suçlarda en fazla 2 yıllık bir tutuklama süresi öngörülmektedir.

- Almanya’da hürriyeti bağlayıcı bir ceza ve hürriyeti bağlayıcı tedbire ilişkin bir mahkeme kararı olmadığı sürece kural olarak tutukluk hali 6 aydan daha uzun olamaz. Ancak eyalet mahkemesi bu sürenin uzatılması yönünde karar verebilir. 2006 yılında yapılan bir araştırmaya göre Almanya’da tutukluların yüzde 75’i 1 ila 6 ay arasında tutuklu kalırken yüzde 18.4’ü 6 ila 12 ay arasında, sadece yüzde 6.2’si 1 yıldan fazla tutuklu kalmaktadır.

- Özel nitelikli suçlarda İtalya, Portekiz, İspanya, Yunanistan gibi Avrupa Konseyi üyesi ülkelerde tutukluluk süresi 2 yılı bulmaktadır. Uzun süreli tutukluluğun masumiyet karinesine aykırı olduğu ve cezaevlerini aşırı kalabalıklaştırarak insanın fiziki ve ruhi dengesini bozduğu konusunda mutabakat vardır.

-
Japonya'da mahkûmiyet oranı yüzde 99.3, Türkiye'de ise yüzde 50 civarında. Dünya standartlarında üç kişiden ikisi hükümlü, 1/3'ü tutuklu iken ülkemizde tutukluluk oranı 1/2 ve tutuklu sayısı yaklaşık olarak 57 bin civarında.

Fırat Kozok/Cumhuriyet