Avustralya Basınında "Mustafa Kemal’i Esir Alan Anzaklar" Masalı

Avustralya ve Yeni Zelanda Ordu Birlikleri (Anzaklar), Birinci Dünya Savaşı'nda, İngiltere'nin yanında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaştı. 1915'te Çanakkale'de, Gelibolu'da yenilen bu devletler, 1918'de Suriye-Filistin cephesinde galip geldiler; ve yenilgiyi kabul eden Osmanlı İmparatorluğu,30 Ekim 1918'de imzaladığı Mondros Mütarekesi'yle, teslim oldu. 10 Ağustos 1920 günlü Sevr Anlaşması'nda, İngiltere, Fransa, İtalya ile birlikte, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın da imzası vardı. Sevr anlaşmasıyla tarihe gömüldüğü düşünülen Türklerin,

Sir Harry Chauvel

Yunan ordusunu 1921 başında İnönü'de durdurması, bütün dünyada olduğu gibi Avustralya'da da büyük bir şaşkınlıkla karşılanacaktı. Dünya basını, kısa süre önce silahları ellerinden alınıp orduları terhis edilen ve tarihten silindiğine inanılan Türkler'in, General Mustafa Kemal önderliğinde ayağa dikildiğini yazıyordu. AvustralyalI General Sir Harry Chauvel, ilkin 1915 Çanakkale Savaşı'nda, Gelibolu'da, daha sonra 1918 Suriye cephesinde, Halep'te, iki kez Mustafa Kemal'in komuta ettiği ordu birlikleriyle karşılaşmıştı.

Gözler, "Türkleri Suriye cephesinde yenen komutan" olarak tanınan Chauvel'e döndü. Avustralya Silahlı Kuvvetleri Müfettişi Chauvel, 28 Şubat 1921 günü United Service Club'ta yaptığı konuşmada Türklerin dirilişini şöyle açıklayacaktı: "Mustafa Kemal, ateşkes (Mondros Mütarekesi) imzalandığında (30 Ekim 1918), İngilizler'e karşı çok acımasız bir tutum takındı. Kendisinin üzerine yürümeyip, bu sert davranışını İstanbul'a (İngiliz Komutanlığı'na) bildirmeye ve İstanbul'a dönmesi için her türlü yardımın sağlanmasına karar verildi. Ancak o, nasıl olduysa, İstanbul'a varmadan taşıttan indi, ondan sonra bir ordu oluşturup Yunanlara çok şiddetli bir dayak attı." -1 

Birinci İnönü Zaferi, Avustralya' da işte böyle yankılanmıştı. Mustafa Kemal'in 26 Ağustos 1922 günü başlattığı Büyük Taarruz'la Yunan ordusunu kovalamaya başlaması, tüm dünyada olduğu gibi Avustralya'da da büyük yankı uyandıracaktı.

savas muhabiri H. S. Gullett

Avustralya'lı savaş muhabiri H. S. Gullett -2, 7 Eylül 1922'de yayımlanan makalesinde, 1918'de yenilen Türkler'in, M. Kemal tarafından nasıl ayağa kaldırıldığını şöyle anlatıyordu:
Avustralyalılar Kemal'i iyi tanır. O Gelibolu'daki yetenekli Türk liderlerden biriydi. (... )


General Chauvel,Halep yakınlarında onunla yeniden karşı karşıya geldi, bir süre onu esir olarak tuttu. Ateşkesten (30.10.1918-Mondros Mütarekesi'nden) iki gün sonraydı (01.11.1918); Chauvel, Kemal Paşa'nın Türk süvari birlikleriyle Halep'ten Bağdat'a doğru 40 mil uzaklıkta konuşlanmış olduğunu öğrendi. Bir karargah subayı, teslim olmasını talep etmek üzere otomobille ona gönderildi.

Kemal güldü ve kusursuz Fransızcayla "Söyle Chauvel'e” dedi, "gelsin de beni kendisi teslim alsın." Kemal, (Halep'te bulunan Ingiliz Hint Süvari Birliklerinin komutanı) Mac Andrew'in -3 askerlerinin ve atlarının durumunun, bunu (kendisini teslim almaya gelmelerini) olanaksız kıldığını biliyordu.
Bir kaç gün süren görüşmelerden sonra, her nasılsa, Kemal durumunun umutsuzluğunu kabul etti, ve Halep'e gidip Mac Andrew'a teslim oldu. (...)

Avustralyalı General Sir H. Chauvel, 1918'de Suriye cephesinde

Kendisine çok nazik davranılan Kemal, bir süre Mac Andrew'in esiri olarak kaldı.
(...) Kısa süre sonra, onun Ingilizlerin elinde olan Istan- bul'a trenle devam etmesi için emirler geldi. Kemal, lüks devlet otomobilinde gülümseyerek, MacAndrew'e "Benim gerçekten İstanbul'a gitmemi beklemiyorsunuz, değil mi?" diyerek gitti. Onun, yeniden İngilizlere esir olacağı İstanbul'a gitmeye hiç niyeti yoktu.
Anadolu'nun kasabalarının birinde, treni terketti ve Yunanları ülkeden kovacak güce dönüşecek karargâhlarını, işte o zaman kurdu. -4
* * *
1922'de yayımlanan bu makalede adı geçen Mac Andrew, üç yıl önce 1919'da ölmüştü; AvustralyalI General Chauvel ise, 29 Eylül 1922 günü Royal Colonial Institute' de yaptığı konuşmada, yazılanları ana çizgileriyle yineleyecekti. Ona göre: 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi'nden sonra, teslim olması istenen Mustafa Kemal, İstanbul'a gönderilmek üzere trene bindirilmiş; ancak o, asla İstanbul'a gitmeyip, yarı yolda, Konya'da trenden inmiş; 1922'de Yunan ordusunu denize dökecek olan direnişi, 1918 'de Konya'da örgütlemişti. -5

Henry John Milnes

Avustralyalı General Sir H. Chauvel, 1918'de Suriye cephesinde

Avustralya basını 1922'de yayılan bu uydurmaları, 15 yıl sonra yineleyecek -6 The Age gazetesi, Mustafa Kemal'in ölümünden iki gün sonra 12 Kasım 1938 günü yayımladığı "Kemal'in Teslimi" başlıklı yazıda; General Chauvel'in karargâh subaylarından Walter P. Farr'ın, Mütareke' den sonra Mustafa Kemal'i İstanbul'a gitmekte olan trende yakalayıp, kılıcını teslim aldığını ileri sürecekti. -7

The Mercury gazetesi-18 Kasım 1940

Newcastle Morning Herald gazetesi-18 Kasım 1940

Aynı gazete, bir yıl sonra, Mustafa Kemal'in kılıcını W. P. Farr'a teslim ettiği uydurusunu bir yana bırakarak, bu kez de Mustafa Kemal General Chauvel'e teslim oldu, diyecekti. -8
Avustralya basını konuyu son kez 1940'ta, Albay W. P. Farr'ın ölüm haberinde yeniden gündeme getirdi. -9 Başlıklar şöyleydi:
"Mustafa Kemal'in Kılıcını Teslim Alan Adam Yarbay W. P. Farr Öldü", "Kemal Paşa'yı Esir Eden Adam; Yarbay Farr Oldii", "Mustafa Kemal'in Teslimi" vs...
* * *
Avustralya basınının Mustafa Kemal'i Anzaklara teslim olmuş gösteren bu yayınları gerçek dışıdır. M. Kemal'in kılıcı, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi'ndedir. 1922'de çekilmiş fotoğrafta, kılıcın belinde olduğu görülmektedir.

Büyük Taarruz öncesi, Atatürk ve İsmet İnönü, kılıçları bellerinde.

Mütareke'nin imzalandığı 30 Ekim1918 ve sonraki günlerde, Mustafa Kemal'in hangi gün, hangi saatte, nerede olduğu, kimlerle görüştüğü belgelerle ortadadır. Belgeler 1926 yılında Hakimiyeti Milliye gazetesinde ve daha sonra kitap olarak yayımlanmıştır.

Ali Fuat Cebesoy da Milli Mücadele Hatı- Büyük Taarruz öncesi, raları kitabında, Suriye cephesi ve Mütareke günleriyle ilgili ayrıntılı bilgiler vermiştir. Belge ve bilgiler, Avustralya basınındaki bu yayınların gerçeğe aykırı olduğunu kanıtlıyor.

Cengiz Özakıncı/Bütün Dünya

Kaynakça:
1- Brisbane Courier, Tuesday 1 March 1921,"Near East".
2- Gullett, Sir Henry Somer (Harry) (1878-1940) Australian Dictionary of Biography, Volume 9, (MUP), 1983
3-The Times, 24 July 1919- Major-General Sir Henry John Milnes Macandrew, K.C.B., D.S.O., died from heart failure, resulting from burns on the 16th inst. in Syria, where he was serving in command of the 5th (Indian) Cavalry Division.
4-The Journal (Adelaide), Thursday 7 September 1922, p.1. KEMAL PASHA. THE MAN AND HIS ARMY. The Register (Adelaide, SA) Friday 8 September 1922, p.7 KEMAL PASHA. THE MAN AND HIS ARMY. Kalgoorlie Miner (WA) Thursday 21 September 1922, p.6 KEMAL PASHA. THE MAN AND HIS ARMY. Western Argus (Kalgoorlie, WA), Tuesday 3 October 1922, p.2: KEMAL PASHA. THE MAN AND HIS ARMY.
5- The Sydney Morning Herald (NSW)-Monday 18 September 1922, p.9: KEMAL PASHA. INCIDENT IN THE WAR, ORIGIN OF PRESENT TROUBLE. * The Argus (Melbourne), Monday 18 September 1922, p.7: "Anything Might Happen." Sir Harry Chauvel's View. * The Sydney Morning Herald (NSW), Saturday 30 September 1922, page 14: Palestine and Syria. * The Armidale Chronicle (NSW), Wednesday 4 October 1922, page 7: Productions of War. Mustapha Kemal's Rise. How He Build Up The Army. * Morning Bulletin (Rockhampton), Friday 6 October 1922, p.8: Kemal the Soldier. * The Richmond River Express and Casino Kyogle Advertiser (NSW), Friday 6 October 1922, Great Military Leader.
6- The Cairns Post, Wednesday, 23 June 1937, p.8. Father of The Turks. Kemal Ataturk. * The Western Star, Wednesday, 7 July 1937, Liberator of Turkey, The Rise of Kemal Ataturk. * The Shepparton Advertiser. Sunday, 28 March 1938, p.9: Armageddon. Atatürk ve ismet İnönü, kılıçları bellerinde.
7- The Age, 12 November 1938, p.30: Kamal's Surrender. By the ironies of fate, Kamal Ataturk, who deliberately chose the emblem of the grey wolf, which occasionally ravages the steppes of Asia Minor, and who manifested many of its characteristics, died peacefully in his bed practically on the twentieth anniversary of the armistice. It was almost 20 years to the day since a Melbourne offıcer accepted Kamal's sword as a token of surrender at Aintab, a village about 40 miles on the Euphrates side of Aleppo. His resource and prowess as a soldier were well known to the Anzacs since the Gallipolli days. Although the Turkish armistice had been signed, and Kamal's army of the Euphrates captured or scattered, Kamal himself, with his staff, was reported to be heading in a special train to the railway junction at Aleppo, but the advance section of Chauvel's Australian cavalry got there first. Colonel Farr, of the Staff Corps ("WallyM Farr to everybody from the G.O.C. to his batman), by hard riding at the head of a squadron of troopers, intercepted Kamal's train at a siding. The Turk, who spoke good French and a little English, was truculent at first, and refused to hand over his sword to any but a lieutenant-general. Some of the men suggested so the colonel to give him a "belt under the ear," but Farr was equally Oriental and suave. He explained that he personally represented General Chauvel, on whose behalf he would accept an honorable surrender. The train was luxuriously appointed, but the troopers searched it in vain for the bullion it was reported to contain. Kamal, however, had four beautiful Arab ponies which he had looted. He was not taken into captivity. After a few days he managed to obtain a large sum in gold from the Turkish Ministry of the Interior, upon the payment of which he was allowed by the British authority to take his train on to Anatolia. That release probably changed the course of history in the Near East.
8- The Age, 11 November 1939. p.26: 21 Years Ago. Some "Armistice Day" Thoughts.
9- The Mercury (Hobart), Monday 18 November 1940, p.3: COL. W. P. FARR DEAD. Man Who Received Sword From Mustapha Kemal Pasha. > The Argus (Melbourne), Monday 18 November 1940, p.5: "Obituary DISTINGUISHED SOLDIER Lt.-Col. W. P. Farr. > Newcastle Morning Herald and Miners' Advocate (NSW) , Monday 18 November 1940, p.6: MAN WHO CAPTURED KEMAL PASHA Colonel Farr Dead. > Daily Advertiser (NSW) Monday 25 November 1940, p.6: Mustapha Kemal's Surrender. 37