Amaç, mevduat sahiplerinin enflasyon karşısında paralarının erimesinin önlenmesi almayıp, faiz sebep enflasyon sonuç saplantısıyla faizlerin düşürülmeye devam edilmesi, faizlerin enflasyonun çok altına düşürülmesinden dolayı elinde Türk parası bulunduran insanların gazının alınması, faizlerin düşürülmesi nedeniyle parasını enflasyona karşı korumak için dolar almaya hücum etmelerinin, dolar mevduat hesaplarının, yani polarizasyonun artışının önüne geçmek arzusudur.
Dolar veya diğer değerli dövizler, niçin Türk Lirası’na karşı değer kazanırlar, başka bir deyimle, Türk Lirasının değeri, döviz karşısında niçin düşer?
En önemli ve birincil neden; ekonominiz sağlam temellere dayanmıyorsa, yapısal bazı reformları yapamıyorsanız, ihracata yönelik üretiminiz azsa, ihracatınız az, ithaflarınız daha fazlaysa, yani dış ticaret ve cari açığınız varsa, ihraç ettiğiniz ürünlerin maliyetinde ithale dayalı ham veya yarı mamul madde oranı fazlaysa, belli bir plan çerçevesinde özellikle üretime dönük öncelikli ve dengeli yatırımlara dayalı bir kalkınma modelini uygulayamıyorsanız, tarım ülkesi olmamıza rağmen, önemli birçok tarım ürününü dahi ithal ediyorsanız, kazandığınızdan çok harcayarak mali kaynakları cari harcamalarla israf ediyorsanız, sürekli bütçe açığı veriyorsanız, dış borçlarınız sürekli artıyorsa, enflasyonu ve ona bağlı olarak da, Türk Lirasının değer kaybını önleyemezsiniz.
İkinci olarak da, özellikle ülkemizde, döviz kurlarını, yukarıda belirtmeye çalıştığımız ekonominin yapısal bozukluğuna ilaveten ekstra artıran bir neden de, ülkeyi yönetenlere güvensizliğe dayalı psikolojik nedendir.
Siyasal iktidardan, karşı olduğu ve uygulamaktan kaçındığı, faizleri aşırı derecede artırmak dışında, ekonominin yapısal bozukluğunu gidermek suretiyle enflasyonu azaltarak Türk Lirasının değerini koruması, döviz kurlarının artışını önlemesi beklenemeyeceğine ve bu gerçeğin siyasal iktidar tarafından da çok iyi biliniyor olması nedeniyle, siyasal iktidar kolay yolu seçmiş ve döviz kurlarındaki artışı daha da körükleyen psikolojik etkiyi azaltmak ve para sahiplerinin Türk Lirası mevduatından kaçarak dövize yönelmesini önlemek, biriken döviz mevduat hesaplarının kilidini açarak insanların dövizlerini bozdurup Türk Lirası mevduat hesaplarına dönmelerini, çözülen dövizlerle Merkez Bankası döviz rezervlerini artırmak için bu döviz garantili mevduat hesabı uygulamasına can simidi gibi sarılmıştır.
Amaç; mevduat sahiplerini korumak değildir.
Asıl amaç; para sahibi insanların, paralarının değerini korumak için dövize yönelmelerini önleyerek, döviz kurlarının; arz ve talep dengesine ve psikolojik nedenlere dayalı aşırı artışının önüne geçmek, bu yolla döviz kurlarındaki artış oranlarını faizler seviyesinde tutarak, döviz artış farkı alacaklarına ve enflasyona ezilmeyeceklerine güvenerek ve inanarak dövizlerini bozduracak olan insanlarımızı yanıltmaya çalışmaktır.
Bu yol, asla bir çözüm değildir.
Dövize endeksli mevduat hesabı uygulaması, çok kısa vadede çözüm gibi algılanabilirse de; bu uygulama, ne para sahiplerine, ne de siyasal iktidara uzun vadeli bir rahatlama ve kolaylık sağlamayacak ve uzun soluklu bir çözüm olmayacaktır.
Diyelim ki; bu uygulamaya güvenerek dövizlerini bozduranlar veya döviz almaktan vazgeçenler, Türk paralarını dövize endeksli mevduat hesabına yatırdılar, bugün yürürlükte olan ve enflasyon oranının çok altında kalan %14 faize, siyasal iktidarın vaat ettiği döviz kur farkı desteğine güvenerek razı oldular. Peki döviz kur artışları %14 faizin altında veya seviyesinde kalırsa ne olacak?
%14 faizle yetinecekler, ama enflasyon faizden yüksek olduğu için paraları enflasyon karşısında ezilecektir.
Burada karlı çıkan siyasal iktidar olacaktır. Enflasyonun çok altındaki düşük faiz oranına rağmen, dolar hesaplarını bir süreliğine de olsa çözmüş ve Merkez Bankasının döviz birikimlerini göreceli olarak artırmış olacaktır.
Ancak, bu sistemin bir çözüm olmadığı çok kısa süre sonra ortaya çıkacaktır.
Güner Yiğitbaşı
23/12/2021
Hukukçu
Yorum Gönder