" CHP'ye soruyorum; Yahu senin bu memlekette dikili bir ağacın mı var?"
"Bu cibilliyetsiz partinin bu ülkeye hiçbir katkısı olmamıştır"
"CHP iktidarında bu ülkede bir taş üstüne taş kondu mu?
Bu sözler AKP yöneticilerine ve özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan'a ait...
Son olarak da First leydi Emine Erdoğan hanımefendi de buyurmuşlar.
"Artık yeni bir kavşaktayız. Türkiye'nin 90 yıllık enkazını kaldırdık. Fakat enkazın altından büyük meseleler çıktı."
Hanımefendi bu konuşmayı, "enkaz" diye nitelediği 90 yılın başlangıcı Cumhuriyet sayesinde yapabildiğini unutarak, kürsüde ağzına geleni söyleyebiliyor.
Bu sözleri ile, CHP üzerinden Atatürk'le, Cumhuriyet'le, İnönü'yle, Cumhuriyet Devrimleri ile hesaplaşma kervanına Emine Erdoğan da katılmış oldu.
CHP'nin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tek başına iktidarda bulunduğu dönem 1923-1950 arasıdır. Bu dönemin 1923-1945 tarihleri arasında şimdi diğer partilerde görev alanların babaları, dedeleri şu ya da bu şekilde görev almışlardır. Ancak bunlar o dönemde kendi geçmişlerinin de bulunulduğunu unutup ver yansın etmekten çekinmezler. Çünkü halkımızın belleğinin zayıf olmasına güvenirler.
CHP, daha sonra kısa sürelerle iktidar olmuştur. Ancak, AKP'lilerin ve Recep Tayyip Erdoğan'ın karaladığı dönem özellikle. 1923-1950 arası yani Atatürk ve İsmet İnönü dönemleridir.
Çok partili siyasi yaşama CHP döneminde geçildiğini, sendikaların o tarihlerde faaliyete geçtiğini, parklara halk kürsüleri kurulduğunu, burada insanların her türlü derdini dile getirdiğini ya bilmezler, ya da bilmezden gelirler.
Devrimlerin peş peşe gelmesini, kadın erkek eşitliğinin kurulmasını, kadınlara seçme ve seçilme hakının verilmesini içlerine sindirmemişlerdir.
Bir gecede tüm halkın harf devrimi ile cahil kaldığını da öne sürerler ki, bu doğru değildir. Yeni harflere geçiş için belirli bir süre eski harfler de kullanılmıştır. Kaldı ki, 1923'te okuma yazma bilenlerin nüfusa oranı yüzde 2,5, kadınlarda binde 7'dir. Bu oran 1927'de yüzde 10'a, harf devriminden sonra 1935'te yüzde 20'ye yükselmiştir.
CHP'nin 27 yıla sığdırdığı, devrimleri, sosyal hizmetleri, eğitim reformları, özgürlükçü adımları özetle şöyle:
1923: Cumhuriyet Halk Partisi Kuruldu. CHP Genel Başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk seçildi. Ankara Başkent ilan edildi. Cumhuriyet ilan edildi. Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanlığına seçildi.
1924: Hilafet kaldırıldı. Cumhuriyet'in kuruluşunun ardından hazırlanan yeni Anayasa kabul edildi. Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) yasalaştı. İlköğretim zorunlu hale getirildi. Lozan Antlaşması yürürlüğe girdi. Cumhurbaşkanlığı Orkestrası kuruldu. Milli Sahne Ankara'da ilk tiyatro olarak kuruldu. Topkapı Sarayı müze olarak ziyarete açıldı. Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu. İmam Hatip Mektepleri açıldı. Hukukta kadılık sistemi 169 sayılı Mehakimi Şer'iyenin İlgasına ve Mehakim Teşkilatına Ait Ahkamı Muaddil Kanun ile tamamen kaldırıldı.
1925: Danıştay kuruldu. Osmanlı'da köylülerden alınan Aşar Vergisi kaldırıldı. Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü kuruldu. Adana ve Bergama Müzeleri açıldı.
1926 : Uluslararası saat ve takvim uygulanmasına başlandı. Türk Medeni Kanunu yürürlüğe girdi. Kanunla kadın erkek eşitliği sağlandı. Amasya, Sinop ve Tokat Müzeleri açıldı.
1927 : İstanbul Radyosu yayına başladı. Ankara Arkeoloji Müzesi ve Sivas Müzesi kuruldu. Okullarda karma eğitime geçildi. Köy Öğretmen Okullarından ilki Kayseri'de açıldı. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kağıt parası tedavüle çıkarıldı. İzmir Müzesi açıldı. Ankara'da Çocuk Sarayı açıldı. İlk düzenli radyo yayını İstanbul'da gerçekleştirildi
1928: Laiklik Cumhuriyetin temel ilkesi olarak kabul edildi. Türk Halkına okuma-yazma öğretmek için Millet Mektepleri açıldı. 1936'ya kadar 16-45 yaş arası yaklaşık 3 milyon kişiye temel eğitim verildi.) Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü kuruldu. Türk Eğitim Derneği (TED) Atatürk'ün koruyuculuğunda Ankara'da kuruldu. Türk Vatandaşlığı Yasası kabul edildi. Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki hakkındaki kanun kabul edildi. İlk defa Kadınlar Mahkemelerde Avukat olarak görev aldılar. Ankara'nın ilk büyük oteli Ankara Palas açıldı. Hıfzıssıhha Enstitüsü kuruldu.
1929 : Yeni Türk harfleriyle ilk posta pulları basıldı. Kadınlar Belediyelerde seçme ve seçilme Hakkı'nı elde etti.
1930 : Ankara Etnografya Müzesi halka açıldı. İstatistik Genel Müdürlüğü kanunu çıkarıldı.
1931 : 10 ilde Bölge Sanat Okulları açıldı. Çocuk Esirgeme Kurumu kuruldu. Uluslararası ölçü birimleri kabul edildi. Türk Tarih Kurumu kuruldu.
1932 : Halkevleri açıldı. (1951'de Demokrat Parti-Adnan Menderes hükümetince kapatıldıklarında 478 Halkevi, 4322 Halk Odası vardı.) Türk Dil Kurumu kuruldu. Türkiye Milletler Cemiyetine üye oldu.
1933 : İstanbul Üniversitesi kuruldu. Ankara'da Yüksek Ziraat Enstitüsü açıldı.
1934 : İlk Türk Operası sahnelendi. Kadınlar birçok Avrupa ülkesinden önce Milletvekili seçme/seçilme hakkı tanındı. Kıyafet devrimi yürürlüğe girdi. Soyadı Kanunu kabul edildi.
1935 : Haftasonu tatili Cumartesi - Pazar olarak kabul edildi. Amortisman Sandığı kuruldu. İlk Arkeolojik kazı Alacahöyük'te başladı. Ayasofya müze olarak ziyarete açıldı. Ankara'da Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi açıldı.
1936 : Motreux Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. Çanakkale ve İstanbul Boğazlarında askerden arındırılmış bölgelere Türk askerleri yerleştirildi. Ankara'da Devlet Konservatuarı açıldı. Haydarpaşa Numune Hastanesi hizmete girdi. İzmir Enternasyonal Fuarı açıldı. Ankara 19 MayısStadyumu hizmete açıldı.
1937 : Ziraat Bankası Kanunu kabul edildi. İstanbul Resim Heykel Müzesi açıldı. Ankara'da Motorlu Tayyarecilik Okulu hizmete girdi. Urfa'da Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği üretime geçti.
1938 : Ankara Radyoevi hizmete girdi. Türk askerleri Hatay'a girdi. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kuruldu. Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü kuruldu
1939 : Aydın'da 4000 köylüye toprak dağıtıldı. İstanbul'da İETT kurıldu. Fransız askerleri Hatay'dan çıkartıldı, Hatay Türkiye'ye katıldı Milli Piyango İdaresi kuruldu. Unkapanı Atatürk Köprüsü açıldı.
1940 : Köy Enstitüleri kuruldu. (Toplam sayısı 21'i bulan köy enstitüleri 1954 yılında Adnan Menderes Hükümeti tarafından tamamen kapatıldı.) İstanbul Radyo İstasyonu hizmete Taksim Gezi Parkı İstanbul'da açıldı. Eğitim amaçlı Halk Odaları kuruldu. İlk etapta 141 Halk Odası açıldı. Ankara'da Milli Halk Kütüphanesi Hizmete girdi.
1941 : Elazığ'da Cüzzam Hastanesi açıldı.
1942 : Türk Devrim Tarihi Enstitüsü kuruldu. İlköğretim seferberliği başladı. Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açıldı. Dalaman ve Hatay Devlet Üretme Çiftlikleri kuruldu. Bursa, Denizli, Mersin, Çorum ve Urfa'da Kız Sanat enstitüleri açıldı. Atatürk Devrim Müzesi açıldı.
1943 : İstanbul'da Atatürk Bulvarı açıldı. Ankara'da Gençlik Parkı düzenlendi. İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü kuruldu. İstanbul'da Yıldız Parkı açıldı. Ankara Fen Fakültesi öğretime başladı. Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK) kuruldu.
1944 : Türk Hava Kurumu'nun Ankara'daki uçak fabrikasında 140 eğitim uçağı, ambulans uçakları ve çok sayıda planör üretildi. (Ankara, Kayseri ve Eskişehir'deki Uçak ve Uçak Motoru Fabrikalarının tamamı 1950'li yıllarda Adnan Menderes hükümeti tarafından kapatılmıştır.) Yeşilköy'de yerli sermaye ile üretilen ilk Türk özel yolcu uçağının denemesi yapıldı. Anıtkabir'in temeli atıldı. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) kuruldu. İzmir'de Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu açıldı.
1945 : Türkiye Birleşmiş Milletler'e kurucu üye olarak Balıkesir, Van, Rize, Erzurum, Erzincan ve Çankırı'da lise ve enstitüler açıldı. Çiftçiyi ve Köylüyü Topraklandırma Kanunu kabul edildi. Ormanlar koruma amacıyla devletin mülkiyetine geçti. İstanbul -Londra, İstanbul - Paris uçak seferleri başladı.
1946 : Ankara Üniversitesi öğretime başladı. İstanbul ve Ankara Gazeteciler Cemiyeti kuruldu. Türkiye'nin ilk çok partili seçimleri yapıldı.
1947 : Heybeliada Senatoryumu hizmete girdi. İstanbul Açıkhava Tiyatrosu açıldı. İşçi ve İşveren Sendikaları Kanunu kabul edildi. Türkiye Dünya Sağlık Örgütüne üye oldu. İstanbul'da İnönü Stadyumu açıldı.
1948 : Türkiye Milli Talebe Federasyonu kuruldu. Milli Kütüphane hizmete girdi.
1949 : Emekli Sandığı kuruldu. Türkiye İnsan Hakları Bildirgesini onayladı. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü kuruldu. Türkiye Avrupa Konseyi'ne kabul edildi.
"CHP ne yapmış?" sorusunun yazıya sığdırabildiğim yanıtları.
27 yıla sığdırılan devrimleri iktidar hayal bile edemez demiştim. Bunlar statükoyu muhafazadan yana, tutucu, hatta geriye dönüş özlemi içindedir.
AKP iktidarı, ancak yapılanları yıkmaya çalışır, Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü döneminde yapılan iktisadi işletmeleri ve devlet yatırımlarını satar.
Şu unutulmamalı ki Türkiye Cumhuriyeti sağlam temeller üzerinde kurulmuştur. Sarsabilirsiniz, ancak, asla yıkamazsınız.
Not: Yaşar Kemal'i yitireli bir yıl olmuş. Dostum, ağabeyim Yaşar Kemal'i sevgi, saygı ve özlemle anıyorum. Işıklarda uyusun.
Nahit Duru abcgazetesi
Yorum Gönder