“Altın ateşle, kadın altınla, erkek de kadınla erir”. Pythagore
Bu değişmez ve oldukça parlak değerli metalin bu özellikleri nedeni ile Azerbaycan gibi ülkelerde insanların ağızlarında diş olurken, Türkmenistan gibi ülkelerde meydanlarda heykel olmuştur. Birçok saray ve saray eşyalarının altın kaplama olması yanında pek çok küpe, bilezik gibi süs eşyası olarak yüzyıllardan beri kullanılmaktadır. Daha eskilerde örneğin Hititler zamanında, saldırı silahı yapılması ve demirin azlığı nedeni ile olsa gerek, demir altından beş kat daha pahalı imiş.
Eski çağlarda bazı kralların altından heykellerini yaptırdıklarını, günümüzde yapılan kazılardan elde edilen buluntulardan bilinmekte. Ama günümüzde, dünyadaki 200 civarındaki ülkelerden bir ülke var ki, beş buçuk milyon nüfuslu bir Orta Asya ülkesi olan Türkmenistan devlet başkanı kendisinin ne ki köpeğinin bile altından heykelini yaptırmıştır.
Dünyanın en yoksul ülkelerinden Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanı Kurbankulu Berdimuhammedov, en sevdiği köpeğinin altın heykelini Başkent Aşkabat’ta memurların yaşaması için inşa edilen mahallenin merkezi bir bölgesine, Alabay cinsi köpeğin altından yapılan 6 metre uzunluğunda bir heykeli dikildi. Hem de altından köpek heykelinin açılışında tören yapıldı, köpek heykelinin açılış törenine Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov da katıldı.
Zengin yeraltı kaynaklarına rağmen Türkmenistan, dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alıyor. Doğalgaz zengini olan ve dünyanın en tecrit edilmiş ülkelerinden biri olarak bilinen Türkmenistan’da basın özgür değil, halkın yurt dışına seyahatine sınırlı olarak izin veriliyor.
Niyazov zamanında, günler ve ayların adlarını kendisinin ve aile üyelerinin isimleriyle değiştirmişti. Ülkede başkent dışındaki hastaneler kapalı. Opera ve sirkler yasaklı. Tüm orta dereceli okullar ve üniversitelerde Niyazov’un Ruhname adlı kitabı zorunlu ders olarak okutuluyor.
2006 yılında ölen Niyazov'un yerine geçen Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, o zamandan beri ülkede bir kült haline getirilen Türkmenbaşı kültünü değiştirmek için bir dizi eylemde bulundu.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 20 yıldan uzun bir süre ülkeyi yöneten Niyazov, her yere resim ve portrelerini astırmış, büst ve heykellerini diktirmişti.
Berdimuhammedov kimdir?
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Kurbankulu Berdimuhammedov, 1957 yılında Türkmenistan'ın Göktepe şehrinde doğdu. Polis albayı olan babası, İçişleri Bakanlığı bünyesinde, bir cezaevinde görev yapıyordu. Ailesi Sovyetler Birliği'nde sivil olarak ve Kızıl Ordu içerisinde görevler almıştı. Eğitim hayatı Berdimuhammedov, bölgede aldığı ilk ve orta düzey eğitimin ardından, 1979 yılında Türkmenistan Devlet Tıp Üniversitesi'nde Diş Hekimliği Fakültesi'ne girdi. Buradan mezun olurken aynı zamanda Moskova'da Terapötik Diş Hekimliği alanında doktora yaptı. 1992 yılında mezun olduğu üniversitenin Diş Hekimliği Fakültesi'nde görev yapmaya başladı. 1995 yılında, Cumhurbaşkanı Saparmurat Niyazov döneminde, Sağlık ve Tıp Endüstrisi Bakanlığı'ndaki Diş Merkezi'nin başına getirildi. Siyasi yaşamı Zamanla hükümet içerisinde yükselen Berdimuhammedov, 1997 yılında Sağlık Bakanı olarak atandı. Aynı zamanda Bakanlar Kurulu Başkanvekili görevine getirildi. Başbakan görevinin olmadığı bir düzlemde Başbakan Yardımcısı benzeri bir görünüme sahip olan bu makam, 2001 yılında Cumhurbaşkanı Yardımcısı haline getirilecekti. Bu süre zarfında Berdimuhammedov iki olayla gündeme gelecekti. Bunlardan ilki 2004 yılında Niyazov'un, sağlık çalışanlarının maaşları ödenemediği için Berdimuhammedov'un maaşını 3 ay boyunca kesmesiydi.
Diğer olay ise, Niyazov'un Berdimuhammedov'a verdiği, büyük şehirler haricindeki hastanelerin kapatılması emriydi. Cumhurbaşkanlığı Berdimuhammedov, 2006 yılında Niyazov'un ölümüyle cumhurbaşkanı vekili olarak göreve başladı. Türkmenistan Anayasası'nda bu görevde bulunan kişinin cumhurbaşkanı adayı olamayacağına dair madde, Berdimuhammedov'un göreve gelebilmesi için değiştirildi. 2007 yılında yapılan seçimleri yüzde 89,23 oyla kazandı. Berdimuhammedov, ilerleyen yıllarda, 2012'deki seçimi yüzde 97, 2017'deki seçimi ise yüzde 97,69 oyla kazandı. Bağımsız kuruluşlar ve muhalifleri Berdimuhammedov'un seçildiği seçimlerin geçerli olamayacağı görüşünü dile getirirken, Berdimuhammedov totaliter bir şekilde Türkmenistan'ı yönetmekle suçlandı. Berdimuhammedov, başkent Aşkabat'a kendi altın heykelini diktirmek gibi tepki çeken birçok olaya imza attı. Uluslararası kuruluşlar Berdimuhammedov'u, dünyadaki en kapalı ve en baskıcı rejimlerden birini yönetmekle suçluyor. Berdimuhammedov'un ülkede herhangi bir siyasi ve dini farklı görüş beyanına müsade etmediği, kamusal hayatı tamamen elinde tuttuğu belirtiliyor. Aynı zamanda Türkmenistan, Kuzey Kore ve Eritre'nin ardından dünyada basın özgürlüğü konusunda en kötü ülke olarak gösteriliyor. Diğer yandan ülkede ekonomik özgürlüğün olmadığı ve Berdimuhammedov yönetiminin birçok yolsuzluğa imza attığı ifade ediliyor.(2)
Beş buçuk milyon nüfusu olan Türkmenistan nüfusu artırma çabasında
Türkmenistan son yıllarda nüfus artışını teşvik etme yollarını denemektedir. Özellikle çocuklu ailelere ekonomik avantajlar ve 8 çocuk doğuran kadına devlet üstün hizmet nişanı verilmesi gibi hamleler nüfusu az olan ülkenin düşündüğü adımlardır. Devlet başkanı Bermuhamedov'un çıkarttığı kararname gereğince 8 çocuklu kadına büyük bir ikramiye de verilmesi kararlaştırılmıştır. Yine bu kadınlar uçak dahil tüm ulaşım hizmetlerinden ve devletin sağladığı temel ihtiyaçlardan bedava ve kotasız yararlanma hakkına sahip olmaktadırlar. Nüfus artışını teşvik için çok çocuklu ailelere yönelik daha pek çok avantajlı politika uygulanmaktadır. Örneğin çocuk sayısı 3 olan aileye başkent Aşkabat'tan dayalı döşeli yeni bir daire ve bir binek araç tahsis edilmektedir. Son olarak evlilik kurumunun yaygınlaşması adına düğün merkezleri kurulmakta ve toy merkezi denilen bu düğün salonlarında gençler ücretsiz olarak düğünlerini yapmaktadırlar.(3)
Türkmenistan ve 50 kadar Müslüman ülkelerde olduğu gibi, dünyada hangi ülke tek adamla yönetiliyorsa biliniz ki orada demokrasi yok, insan hakları yok, adalet yoktur ve dünyanın en geri kalmış ülkeleridirler. Yukarıda Türkmenistan’da olduğu gibi gariplikler, tuhaflıklar yaşanır. Öyleyse en çağdaş yönetim gerçek bir demokrasi yönetimidir.
Cevat Kulaksız
Cevat Kulaksız
Son notlar
(1) https://www.sozcu.com.tr/2015/dunya/turkmen-lidere-dev-heykel-841536/
(2)https://www.haksozhaber.net/turkmenistan-baskani-en-sevdigi-kopegin-altin-heykelini-diktirdi-136798h.htm
(3) https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkmenistan)
Yorum Gönder