“HASAN ALİ YÜCEL’İ TOPLUMU UYANDIRMASINDAN ÖTÜRÜ, “KOMÜNİST” DEDİLER, KÖY ENSTİTÜLERİNE KOMÜNİST” DEDİLER”.
“Fevzi Çakmak’ın büyütüldüğü kadar çok iyi bir adam olmadığını çok iyi gördüm. Hele Menderes’in bir hiç olduğunu öğrendim”.
Türkiye’de laiklik çiğnendi. Şu anda eğitimde yapılacak en iyi iş laikliği kurtarmaktır, ama kurtarma olanağı yok, her yer İmam Hatip oldu.
“İnönü’nün hiçbir başarısı olmasa, İnönü İstiklal Savaşında olmasa yalnız Lozan’ı gerçekleştirmesi dahi, İnönü’nün en büyük adamlar arasında yer almasına yeter”.
“Cafer Tayyar Paşa atından düştü öldü bayıldı, aldılar bunu Trakya’lılar, götürdüler Yunanlılara teslim ettiler”.
“ilköğretim davası milletlerin rüştünü ispat etme davasıdır”.
“bütün kurumlar çökmüş ve en kötüsü de laiklik çökmüş”.
“Türkiye’de en önemli sorun genel başkanların yalan konuşmasıdır”.
Cumhuriyet Devri’nin en seçkin aydınlarından, bakanlarından Köy Enstitülerinin Kurucusu Hasan Ali Yücel’in ölümünün 57. Yıldönümü anısına, Ulusal Eğitim Derneği’nin önderliğinde dernek salonunda anma günü düzenlendi. Bu nedenle Eski CHP Milletvekillerinden araştırmacı Yazar Rahmi Kumaş tarafından dernek salonunda öğretmen ve akademisyenlerden oluşan dinleyicilere 3 Şubat 2018 günü konferans verildi. Konferansa o kadar çok ilgi vardı ki, bazı seyirciler yer bulamadıkları için ayakta izlemek zorunda kaldılar.
Rahmi Kumaş, Hasan Ali Yücel’i anlatırken, onun etrafında dolanan anekdotlar (hikâyecik), anıları, ilginç olayları anlattı. Konu dışı olmasına rağmen, anlatılanlar belgelere dayanan ilginç olaylar olduğu için, salondakiler pür dikkat dinlediler.
“-1999 yılında Hasan Ali Yücel’in doğumunun 100. Yılında BM Türk Derneği olarak büyük etkinlikler yaptık. BU etkinlikleri yaparken bir ODTÜ de okuyan bir gençle karşılaştım. Bana dediği şu oldu. “Abi bu Hasan Ali Yücel kimdir” dedi. ODTÜ de okuyor, Hasan Ali Yücel’i bilmiyor.
Hasan Ali Yücel benin anladığım, incelediğim oranda Cumhuriyet Dönemi’nin Atatürk ve İnönü’den sonra gelen en önemli devlet adamıdır. Bu gerçekten öylesine aydın bir kimse, genç yaşta 41 yaşında bakan oldu. 28 Aralık 1938 de Celal Bayar’ın Başbakanlık yaptığı Bakanlar Kuruluna, Saffet Arıkan hastalık nedeni ile çekildiği için bakan oldu. Hasan Ali Yücel’den önce 14 bakan görüldü, bu 14 bakanlardan birisi de İsmet İnönü’dür.
Milli Eğitim Bakanlığından sağdan girerseniz orada resimleri asılıdır, orada İnönü’yü de öteki bakanlarla birlikte asmışladır. Çünkü 1 Ocak 1929 da Mustafa Necati öldü. Onun yerini dolduramadılar. Onunla ilgili kararnameler, Cumhurbaşkanı M. Kemal Atatürk’ün Meclise gönderdiği yazıda İnönü önerildi.
HASAN SAKA Kara Deniz’in yetiştirdiği ilk başbakandır, onunla ilgili herkesin anlattığı bir şey vardır.
“Çekildim şu kadar geldim”. Her yazar değişik bir rakam söylüyordu. Nedir bu dedim, gerçeği yok mu? Başbakanlığa atandığı 10 Eylül 1947 de Başbakanlıktan ayrıldığı 13 Ocak 1949 arasındaki Ulus ve Cumhuriyet gazetelerini tek tek inceledim, birinci sayfalarını. Cumhuriyette yakaladım olayı. Başbakan Hasan Saka Trabzon Merkezinde İlçe kongrede alınan karar gereği kendisine gönderilen telgrafa verdiği yanıtta “çekildum 85 kg 125 gram geliyorum” diyor. Bunu demiştir. Her şeyin kaynağını bulmakta yarar vardır.
EMİN SAZAK
Bir tanesini daha söyleyeyim size, Hasan Ali Yücel, konuşuyor Mecliste, dedi ki, “Emin Sazak’ın yerinde oturduğu yerde biraz iç çekmesini anlıyorum. İç çekiyordu Emin Sazak. Ancak kendisi de şunu diyebilmiştir, “Her Köy Enstitülü kendisini bir Atatürk sanıyor”. Bu söz önemli bir sözdü, acaba kaynak var mı? Sözgelimi, şimdi bana kızacaksınız belki, Atatürk’e sormuşlar. “Siz milletvekili aylıklarının belirlenmesinde ne önerirsiniz, bütçeyi hazırlıyoruz”. O da demiş ki “öğretmenlerin aylığını geçmesin”. Kim diyor bunu. Abbas Güçlü, Abbas Güçlü’yü aradım. Bunlar değerli yazarlar çünkü aradığım zaman çıkıyorlar; aradığın zaman çıkmayan kendini beğenmiş zübbeler var, onlara girmeyeceğim, arkadan konuşmak olmasın. O da dedi, “vallahi ben bilmiyorum araştıralım”, dedi. Kaynağını bulursam alacağım kitabıma koyacağım.
Atatürk bunu nerede söylemiş, Mecliste söylememiş, Meclis konuşmalarını okudum. Hatta M. Kemal’in ilk sayın sözcüğünü kullanan da olduğunu öğrendim. Meclis tutanaklarını inceldim, Baktım ki 1 Kasım 1934 günü Meclisi açarken Cumhurbaşkanı olarak Atatürk, “Sayın TBMM üyeleri” demiştir. Bazı arkadaşlar yanlışların düzeltilmesini çok sevmiyorlar. Mecliste Altan Öymen, Deniz Baykal çok çalışkan idiler, bir de Hikmet Çetin genel başkanlık yapan bu arkadaşlarımız Atatürk’ün konuşmalarını okumamışlar, suçladım onları. Çağdaş Türk Dili Dergisinde çıkar başka bir yerde de okusalar bile giremezler. Yani ilk sayın sözcüğünde.
Şimdi 41 yaşında bakan olan Hasan Ali Yücel, sanki 14 sayısı ile ilgili bir büyüleyici durum içerisinde. 14 ü içeri alırsan 41 yapar Hasan Ali Yücel’in yaşı çıkar. Ama kendisinden önce 14 bakan var. İnönü’nün bakan sayılan, o zamanki anayasa bu günkü Anayasa gibi bir bakanlık boşaldığında onun yerine şu kadar gün sonra atama yapılır diye bir kural yoktur. Yani bakanlık boşaldığında doldurulur, ama ne kadar zamanda doldurulur, çıkarılmamıştı, çünkü devlet yeni kuruluyordu. Yani eksikleri elbette olacaktı. Atatürk ve İnönü Devlet kurdular.
Fevzi Çakmak’ın büyütüldüğü kadar çok iyi bir adam olmadığını çok iyi gördüm. Hele Menderes’in bir hiç olduğunu öğrendim.
Şimdi İnönü’yü görevlendirdi, Mustafa Kemal Atatürk, “sen eğitim bakanlığına bak” diye. İnönü üç ay dolaylarında M. Eğitim Bakanlığı yaptı.
Osmanlı’da bir kimse devletin yönetimine gelirken, onu da ayrı bir inceleme konusu yaptım, sakallı olması beklenirdi. Padişahın birisi, herhalde İkinci Osman’dı, çok sevdiği birini sadrazam yapacak, ama sakalı yok. Yazılanlar doğruysa, okuduğuma göre, 90 gün sonra adamın sakalı çıkıyor, o adamı sadrazam yapıyor. İşte o zamanları eleştirmek için Şair Eşref demiş ki:
“Bir zaman arpa saman yer, sonra bir tay at olur, yazdığım birkaç biyat sonradan beyit olur”.
Lubu (oyun) satrancı kitaptan belleyenler mat olur, olmayınca tecrübe zannetme tevfike nazır oldu bazı nevcivanın adı. Yani onları gördü Şair Eşref genç beyin bakan-nazır olmasını çok yadırgadı, genç çocukları bakan yaptılar, diye eleştiride bulundu; yani ille yaşlı olacaksın ki bakan olasın diye.
Hasan Ali Yücel En Genç Bakan olanlardan birisi ama daha genci Mustafa Necati’dir. Mustafa Necati Meclis’e ondan çok önce girdi ve Mustafa Necati İmar İskân Bakanlığı yaptı. Göçmenleri yerleştirdi, kendisi hukukçu. Hasan Ali Yücel gibi felsefe öğrenimi görmedi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi felsefe bölümünü bitirdi, felsefe öğretmenliği yaptı. Kendisi eğitimi çok iyi kavradığı için köy çocuğu; kent çocukları köy çocukları gibi bir çelişki çıktı parlamentoda. 17 Nisan 1942 de tartışma ettiler.
Hasan Ali Yücel’in hangi yönünü alsam çok uzun bir denizdir. Neredene denize girersen gir, kulaç atacaksın. Geniş bir alanda yüzeceksin.
Hasan Ali Yücel’in parlamenter yönünü almaya kalksanız, çok uzun konuşma yapmak gerekir. Öyle Yalnız parlamenter yönünü alacağım deseydim, öyle yazarlardan diyemedim bende. Eğitim yönünü almak da böyle diyebilirsiniz. Ülkeye getirdiklerine böyle diyebilirsiniz. Hasan Ali Yücel’in hele hele şeyle laiklik, hiç söz konusu değildi o zaman, laiklik kendiliğinden ürüyor, ezan Türkçe okunuyor. 17 Nisan 1921 lerde Türkiye laikti laik kalacak, devlette laikli olmazsa devlet olmaz. Şimdi bile laiklik olmadı mı devlet çöker, şimdi devleti çökerttiler zaten. Bana göre laik olan bir Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü kaldı, Türkiye’de. Onun sesi iyi çıkıyor, onu neden Allaha havale etmediler bilmiyorum. Türkiye’nin durumu zor, Türkiye’de laiklik çiğnendi. Şu anda eğitimde yapılacak en iyi iş laikliği kurtarmaktır, ama kurtarma olanağı yok, her yer İmam Hatip oldu. O zaman böyle değildi, o zaman kent çocukları, köy çocukları, 17 Nisan’da nasıl olacak Kazım Karabekir bir yandan, Emin Sazak öbür yandan biraz Hasan Ali Yücel’i sıkıştırmak istediler, ama Hasan Ali Yücel hepsinin hakkından geliyor. Ama hiçbir zaman düşünüldüğü gibi değil, yani demediler ki, Emin Sazak çıktı kürsüye, “üzerine bindiğimiz atın bizden akıllı olmasını istemeyiz”. Emin Sazak dedi diye söylemiyorum. Öğretmen arkadaşlarımız arasında bu böyle söylenir, ben de bir süre inanmıştım buna, öyle değil. Emin Sazak bu sözü söylememiş. Bu sözü Hasan Ali Yücel söylemiş. İlerlemiş milletlerden birinin parlamentosunda ilköğretim davası mevzubahis olduğunda azalardan biri, kürsüye çıkıp, “biz bindiğimiz atın insanlar gibi akıllı olmasını istemeyiz” demiş ve böyle diyenler olmuştur. Hasan Ali Yücel 23 Mayıs 1945 de söylüyor, (Meclis tutanağı) yani o sözü Emin Sazak söylemedi. O sözü Hasan Ali Yücel bir başka ülkenin şeyine göre söyledi.
MÜŞİR-MAREŞAL
Şimdi gerçeği araştırmak dedik de, bakıyorum bir gerçeği daha araştırmam gerekiyor. Nasıl oluyor, Müşir (Mareşal) sözcüğü e zaman kullanıldı, diyelim Osmanlı’da kullanıldı. Atatürk 1934 de Mareşal’e çevrildi. Bilgi Edin Yasası Gereği Başbakanlığa başvurdum. O başvuruda dedim k, “ Mareşal sözcüğü 1934 de söylendi, müşir daha önceydi, “Osmanlı İmparatorluğunda müşiri düzenleyen kurallar “nelerdir. Başbakanlığa soruyorum. Ondan sonra 1934 de başka bir şey yapıldı mı? Bakanlar Kurulu Kararı mı alındı, yoksa bir tüzük değişikliği mi yapıldı, yapıldı.1948 de bir kimsenin nasıl mareşal olacağı konusunda bir yasa yapıldığı söyleniyor, o yasayı da buldum, o yasada böyle bir şey yok. Ben bulamadım, siz bana yardım eder misiniz, dedim. Bana hemen bir yanıt geldi, hemen yanıtladım onlara. Biz bu dilekçenizi Türk Dil Kurumuna gönderdim, dediler. Türk Dil Kurumu (TDK) ne anlar bu işten. TDK sözcüklerin kökenine bakar ama hep “cevapladım” diyor, yanıtladım da demiyor, karşılığını verirken Osmanlıca kullanıyorlar, göze girme için.
Cebeci’de “Yerleşke” yazıyor, ama külliye yazmıyor, ya da Meclise girerken de orada “yerleşke” yazıyor. Onu görmedi Recep.
Birçok olayda Hasan Ali Yücel’in büyüklüğü görülüyor. Hasan Ali Yücel neler yaptı? Bu konuda sizin ABC dergisinde bir yazı çıkmıştır, onu Turgut Özakman yazdı, değerli bir yazardı. Son yazdığı kitap onu çok yüceltti. ABC Dergisinin sayı 273 Ocak 2001 Burada Hasan Ali Yücel’in neler yaptığı iki sayfada tek tek yazılı. Ben bunu kısalttım Cumhuriyette bir yazı yazdım 26 Şubat 1997 gün, Yani Hasan Ali Yücel’in öldüğü gün. O yazıda ben bunları daha bir özetli duruma getirdim; unutulmaz aslında. Ben o yazımda diyorum ki, çok kısa, eğitim kurultayını ilk toplayan yani Maarif Şurasını, ilk toplayan budur, Hasan Ali Yücel’dir. Ankara’da Fen Fakültesini ve Tıp Fakültesini Hasan Ali Yücel açmıştır. İstanbul Teknik Okulunu kurmuştur. Üniversite yasasını çıkarmıştır. Dünya Edebiyatı klasiklerini Türkçe’ye kazandırmıştır. Bunların her biri Hasan Ali Yücel için önemlidir.
Bu arada ben şunu söyleyeyim, Hasan Ali Yücel bütün bunları yapmamış olsa, Amerikalı yazar Emerson’un söylediği bir sözü Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam kitabına alır. Dün onun da kaynağını buldum kaynaksız kullanamam bunu, Devletin sayfasına not etmişim bunu, Emerson demişki: “Dünyanın bütün kültür kitapları yok olsa, bir tek Eflatun’un Devlet’i kalsa Eflatun insanlığın kültürel gelişimini kurtarmış olur”. O kadar önem vermiş ona.
Buna benzer benzetmeyi de Şevket Süreyya Aydemir İsmet İnönü için yapmış. “İnönü’nün hiçbir başarısı olmasa, İnönü İstiklal Savaşında olmasa yalnız Lozan’ı gerçekleştirmesi dahi, İnönü’nün en büyük adamlar arasında yer almasına yeter”. Gerçi şimdi Lozan’ı beğenmeyen, kendini adam sananlar var, onlar şer yolunda sapık.
O zaman ben de diyorum ki, Hasan Ali Yücel’in müthiş başarısı olmasa, Mecliste söylediği bir söz onun büyük adam olmasına yeter. O da şu, diyor ki Meclis’te konuşurken şöyle diyor: “Eğer bir kitaba para verirseniz, para verme alışkanlığınız olur, demek istiyor. Ben ilkokul çocuklarına da kitaplarının parayla satılmasından yanayım. Parayla satacaksınız” diyor. Halkevleri bunu bozuyor, diyor, Halkevleri de parayla satmalı. Çünkü kitaba para verme alışkanlığımız yoktur” diyor. Kitabın değerini anlamamışız. Eğer para vererek kitap almaya alıştırırsak çocukları, büyüdüğü zaman da kitaba para verir. Bu gün Türkiye’de 80 milyon insan var, sekiz bin kişi ya kitap okur ya okumaz alır, alır, bir de kitap alır okumaz, okumaması var. Yani işin bu sıkıntısı da var, onu anlamak zor. Ben 1976 da Tekin Yayınevinde ilk kitabım çıkardığım zaman Trabzon’da avukat idim. Bu gün biraz bilinmişsem, o zamana göre, bilindiğimi iddia etmiyorum. Ama o zaman kitabım beş bin basmıştı, Tekin Yayınevi. Ben kimim ki 5000 basıyor. Bu gün kitapları en çok kim basıyor? Ne kadar basılıyor, bin kadar, Türkiye kötüye gitti. Kitapta KDV var, bu KDV Avrupa ülkelerinde yok. Bizi bayağı yok ediyorlar.
Hasan Ali Yücel, kitapların parayla satılması ile ilgili konuşmasında bu sözü söylemesi de çok önemli oldu.
Bu çok sesli müziği Türkiye’ye getirmesi konusunda İsmet İnönü’nün çok büyük katkısı olmuş. İsmet İnönü kurultaya gelen delegeleri, CHP sinin soyağacı kitabında var, gazetelerden derledim onları, operaya götürüyor, operete, baleye götürüyor, yani çok sesli müziği kurultay delegeleri görsün, anlasın”, diye. Bunu yapıyor, o gün kurultaya gelen delegeler daha doğrusu 1992 sonrası CHP de, yani kapatıldıktan sonra açılmış olan CHP de böyle bir gelişme yok, ne parti içi demokrasi var, öbür partilere göre yine de iyi diyeceksiniz ama yeterli değil. Ne demişti Mustafa Kemal, o sözü de bulmalıyım, yani ehveni şer(1) şerlerin en kötüsüdür.
Böyle söylediği için söylüyor Atatürk için, şimdi aklıma geldi, (o sözün de kaynağını da bulmalıyım) esas kelime, “bir memlekette namus erbebı namusuz lar kadar cesur olmadıkça o memleket için kurtuluş yoktur”, bu sözü İsmet İnönü 1935 yılında, buldum onu, Mecliste söylüyor, basın üzerinde konuşmaya yapılırken. Yani her sözün kaynağını bulmakta yarar var, o bakımdan söyledim bunu.
Hasan Yücel’in eğitimde laiklikte hiçbir sorun olmadığı için o konu burada yok. Çünkü devlet ona göre laikliğe göre örgütlenmiş, düzenlenmiş.
MELİH GÖKÇEK’İ ANKARA’NIN BAŞINA BELA EDEN DENİZ BAYKALDIR.
Şimdi öldü, çok değerli olduğu söyleniyor, Yaşar Nuri Öztürk Trabzonludur. Sahtekârlara karşı din bilgini olarak savaşmış. Ama ona kızmışım, çünkü kitabında Türkçe ezanı savunuyor, Baykal azarlayınca onu, genel başkan olarak onu milletvekili yaptı ya, bizim başımızı ağrıttı, kendi sekreterini yaptı, Baykal budur, bunu bilin, bunları bileceğiz, Melih Gökçek’i Ankara’nın başına bela eden odur. Eğer 1994 de, Ali Dinçer çok iyi partiliydi ama onu aday yapmasaydı, Korel Köymen çok rahat kazanıyordu, Melih Gökçek’in izi bile kalacak değildi, Ankara’da.
AĞA DAYI25 yıl başkanlık yapmış başka birisi.
25 yıl başkanlık yapan birini söyleyeyim size. Of da bir ağa 25 yıl başkanlık yaptı, benim ilçem demokratik değil. Sarıalioğlu, 25 yı başkanlık yaptı, hatta okuma yazma bilmediği de söylenir. Ben 7 Kasım 1982 den önce Of’a gittim. Evim burada ben gidip 10-15 gün çalışıp geliyorum avukat olarak. Of’a uğradım partililerin olduğu yere. Beni karşıladılar, bana dediler ki, “Rahmi Bey biz anayasaya evet diyeceğiz”, sen de evet diyeceksin”. Ben buraya anayasaya “evet” demeniz veya “hayır” dememeniz için gelmedim. Ben köyde annem babamı göreceğim, oradan Ankara’ya döneceğim. Döndüler Of da 25 yıl belediye başkanı yapan adama, dediler ki, “Ağa Dayı Ağa Dayı bak Rahmi Bey anayasaya hayır diyecek. Bu konuları Dik Duran Adam kitabımda yazmışım, son çıkan kitabımda. Ne dedi biliyor musunuz Ağa Dayı, ağalığın en başı, ama o çok olgun adam, “siz ne anlarsınız anayasadan hukuk okuyan o, anayasayı bilen o, milletvekilliği yapan o, susun, susun”.
Eğer orada, “bu Rahmi de kim oluyor, gidin onu Cem Yüzbaşıya söyleyin”, binbaşı oldu vuruldu öldürüldü, bana çok düşmandı, eline geçse beni yok edecekti, öyle bir faşist birisiydi o, aşağılık bir adamdı Cem. Ama deseydi ki, o belediye başkanı olan adam, “Rahmi Bey de kimdi”, o zaman beni alıp Cem Yüzbaşıya teslim edeceklerdi.
TRAKYA’DA KÖYLÜLER ATINDAN DÜŞÜP YARALANAN CAFER TAYYAR PAŞAYI YUNANA VERDİŞLER.
Çünkü bu halk, Atatürk buraya gelmeden önce onuncu yıl nutkunu dinledim, bilgisayarımdan. Bir titredim ağlar gibi oldum, kendimi biraz Atatürk’le bütünleştireyim, dedim biraz. Eğer bu halk Atatürk’ün dediği kadar yiğit olsaydı, bu işler başımıza gelmezdi. Yiğittir ama Atatürk’ün övdüğü kadar değil. Ama önder olduğu için ona bu gazı verecek.
Niye bunu diyorum, Cafer Tayyar Paşa atından düştü öldü bayıldı, aldılar bunu Trakya’lılar, götürdüler Yunanlılara teslim ettiler. Yunanlılar da onu Yunanistan’da bir ceza evine koydular. Oradan çıktığı zaman, demiş ki arkadaşın birisi, Cafer Tayyar Paşa’ya: “Seni tutuklatan köylülere gidecek misin” demişler. O da “gideceğim” demiş. “Ne diyeceksin onlara”, “hiçbir şey demeyeceğim, okul yaptıracağım oraya”. Cafer Tayyar Paşa: “onlar cahil olmasaydı beni teslim etmezdi Yunanlılara.
HASAN ALİ YÜCEL’İ TOPLUMU UYANDIRMASINDAN ÖTÜRÜ, “KOMÜNİST” DEDİLER. KÖY ENSTİTÜLERİNE KOMÜNİST” DEDİLER; bu gün nasıl insanları “Fetocu” diye ayırıyorlar, asıl Fetocu devletin başındaki o da ayrı bir konu.
Hasan Ali Yücel’e komünist deyince, Hasan Ali Yücel dayanamadı, Fevzi Çakmak’ı “dürüst adamdır” diye çağırdı. Bir yazı yazdı Ulus Gazetesinde, Cumhuriyette, “eski öğretmen” adını kullanırdı yazılarında ulus’ta Cumhuriyet’te yazdığı yazılarda, Demokrat Parti’ni İstanbul il başkanı, Kenan Öner’i ispata çağırdı. Ankara 3. Asliye Ceza Mahkemelerinde davaları görüldü. İzmir’de Hasan Ali Yücel etkinliğimize, benden sonra Prof. Dr. Türkan Saylan konuşmuştu. Bana dedi ki, “asıl ben onu anlatmam gerekirdi, hukukçu olan benim” dedi. “Doğru” dedi, o başka türlü anlattı onu, sonra dost olmuştuk Türkan Saylan’la.
Hasan Ali Yücel o davada yalnız bırakıldı, ona sahip çıkmadı, CHP lilerin bu vefasızlığı da vardır. Hasan Ali Yücel sonuçta davayı kazanmıştır ama Pirüs Zaferi gibi kazanma. Pirüs Zaferi diye bir deyim var, Pirüs savaşa gitmiş, bütün askerleri dağıtılmış, on bin kişiyle geri dönmüş, hiçbir şey elde edememiş o anlamdadır. Davayı kazandı, bu arada Kenan Öner öldü. Dava başka bir adamın üzerine yığıldı. O dosyayı Erdal Eren’in ki gibi okumak isterim.
ASILAN ERDAL EREN YANLIŞLIĞI
Erdal Eren olayında da bir yanlışımız var. O da şu, Erdal Eren’in duruşmada, Erdal Eren bizim Milletvekili Mahmut Tekin’in yeğeni, Mahmut Tekin Erdal Eren’in dayısı. O bana anlattı. Duruşmada Erdal Eren’in yaşının küçültülmesi istenmiş. Sıkıyönetim Mahkemesi bunu kabul etmemiş. Zaten duruşmaya yaşı büyük girmiş. Yani Erdal Eren yaşı büyütülerek asılmış değil, o da bir yanlış. Her şeyi doğrusundan söyleyeceğiz. Erdal Eren’in duruşmada avukatları yaşının küçültülmesini istemiş. Demek ki nüfus kütüğünde o kadar büyük değil, yaşı küçüktür” dediler. Onu ret ettiler. Yoksa Erdal Eren’in, Kenan Evren aptalının söylediği gibi, “yaşını büyüttük astık, asmayalım da besleyelim mi”? Değildir orası.
Hasan Ali Yücel’i yalnız bıraktılar ve 27 Mayıs 1960 da oluşturulan Temsilciler Meclisi var ya, o temsilciler meclisinde uygulan demokrasi hiçbir mecliste uygulanmadı. Atatürk’ün uygulamadığı, İnönü’nün uyguladığı meclisleri kendileri uyguladılar. O zaman öyle kaldırıyorduk bu işi. Ama temsilciler Meclisinin üyeleri, belirli kimselerin delege yapılarak kullandığı oy sonucu ile belirlenmiştir. O arada bile Hasan Ali Yücel’i öne almadılar. 27 Mayıs’ı yapanlar kendi kontenjanlarına temsilciler meclisine almadılar temsilci yapmadılar. İsmet İnönü de yapmadı onun da ayrıca eksiği bu. Ben ki İsmet İnönü’ye taparım, bu kadar büyüktü benim gözümde, o da eksik yaptı.
Mareşalin cenazesine gitmedi, diye eleştiriler oldu.
{Bu arada Mustafa Gazalcı (eski öğretmen eski CHP Milletvekili) araya girerek şöyle bir açıklamada bulundu: “Gazeteciler önüne geçmiş galiba Altan Öymen’den dinlemiştim ben. O temsilciler Meclisi önce Hasan Ali Yücel, İnönü’ye soruyorlar, “niye göstermediniz” unutuldu” sonra basından gösteriyorlar. Fakat Genç gazeteciler de gidiyorlar Hasan Ali Yücel’e, “burada siz olmayın gençler olsun. O da çekiliyor”}. Rahmi Kumaş şöyle devam etti:
“Hasan Ali Yücel 28 Aralık 1938 de bakan oldu ya, Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan’ın yerine, o Celal Bayar’la 28 gün çalıştı. Ondan sonra Başbakan Refik Saydam oldu. Refik Saydam’ın İnönü ile ilişkileri ayrı bir konudur, politikada. Refik Saydam’dan sonra Şükrü Saraçoğlu, Recep Peker gelince, o ki devrimci adamdı Recep Peker. Aslında faşist kafalı bir adamdı. Onu Tv da ben anlattım. Hasan Saka ile birlikte, ama övdü tabi o zaman. Şimdi bizbizeyiz, iyi bir kafası yoktu Recep Peker’in. Recep Peker, hükümeti kurunca İnönü ile anlaşıyor, tabi İnönü devletin başında. Hasan Ali Yücel 5 Ağustos 1946 da kurulan hükümette yer almıyor. Bazıları diyor ki, “Hasan Ali Yücel hükümetten istifa etti 5 Ağustosta. İstifa etmek yok. 5 Ağustos 46 da yeni bakanlar kurulu kuruldu. Hasan Ali Yücel’i bakan yapmadılar. Şemsettin Sirer’i başbakan yaptılar, olay budur.
Hasan Ali Yücel’in bakanlığı sırasında yaptığı en önemli işlerin birisi, çok önemlidir, bakanlığın bütçeden aldığı parayı artırmıştır. Para olmadan hiçbir şey olmuyor, çünkü Köy Enstitülerinde herkes el emeği kullanıyordu. Çapa, tahra, kazma, kürek vb kullanıyorlardı, ağaç kesiyorlardı, kendi sobalarını yakıyorlardı, her şeylerini kendileri yapıyordu. Üretimi bunlar elde ediyordu, çünkü para olmadığından. İkici Dünya Savaşı var, Hitler Türkiye’ye girdi girecek, girdi girecek, her şey toplanmış, zaten olağanüstü hal vardı Türkiye’de. Bir olağanüstü hal Sakarya Savaşında vardı. Ben 23 Şubat 1987 Mecliste konuşurken, Süleyman Demirel oradaydı Başbakan olarak. Başbakan olarak sıkıştırmayı ilk kez orada yakaladım. O zaman dedim ki size olağanüstü hal yetkisi vermeyiz. Bu olağanüstü hal iki şeye verildi. Bir Atatürk bir İnönü’ye verildi. Böyle desem basın yazmıyor, bir kavga çıkarayım dedim kendi kendime, çok az yazan oldu. Dedim ki, bu Meclis mütahitlere, yabancı firmaların Türkiye’deki siyaset temsilcilerine yetki vermemiştir. Morrison Süleyman desen, çok az kişi razı olur onu demedim. Adalet Partililer beni yuhaladılar, başkanla tartıştım, o zaman şöyle mi diyeceğim, bu Meclis mütahitlere yabancı firmaların Türkiye’deki siyaset temsilcilerine böyle bir yetki vermeliydi”, böyle mi demem gerekti. Daha bir kötü karıştı Meclis, Mustafa da bilir (salonda oturan eski Milletvekili Mustafa Gazalcı)
O da Demirel’in kafasına yer ediyor. Süleyman Demirel Birleşmiş Milletler Türk Derneği Gençlik Kolu Bilkent Üniversitesinde Uluslar arası sular konusunu özellikle Fırat Dicle’yi işletmek istemiş, bana dediler ki, Süleyman Demirel ile Deniz Baykal’ı getirtebilir misin konuşalım onlarla. Süleyman Demirel’le ilk kez konuşuyorum; hep ona yüklenmişim politikada bir iş çıkarabilir diye. Aylin Su diye bir sekreteri vardı, bana telefon etti dedi ki, “Sayın Cumhurbaşkanımız diyor ki, Rahmi Kumaş evime gelecek çayımı içecek ondan sonra konuşacağız” dedi.
Ben Demirel’in evine gittim, konuştuk, resim çektik, Demirel’le barışığız şu anda mezara gitti. Öldüğü zaman gözümden yaş geldi. Ama Deniz Baykal’a gittim o sekreteri de zorlayarak, bir yazı yazarak görüşmüyor, randevu vermiyor. Gittim, “Rahmi sen bilirsin, ben okuyup yazmayı sevmem” diyor, “ben tembelim”. Benim genel Başkanım gelmedi, Süleyman Demirel geldi, böyle şey oldu. Yani CHP lilerde bu vefasızlık vardı, bunu Hasan Ali Yücel Daha çok izlemiştir. Fakat Hasan Ali Yücel’in bakan olduğu zamanlar, bütçeden Milli Eğitime ayrılan pay yüzde 4 buçuk beş bu aralarda oynuyor, bu onu yüzde 8 e çıkarmıştır, bütçeden alınan parayı. Öylece okul yapmışlardı.
Şimdi Hasan Ali Yücel, 3 Haziran 1942 de Köy Enstitüleri yasası çıkmış, Köy Enstitüleri kurulmuş. Şöyle diyor: “El koyduğumuz ilköğretim ülküsünü gerçekleştirerek Türk Yurdunun dağlarında, bayırlarında ve kırlarında ayrıca en ücra yerlerinde kendi kendine açıp savrulan çiçek bırakmayacağız, her şeye biz karışacağız, her şeyi biz yapacağız diyordu. Aynı Hasan Ali Yücel, demek ki o bütçeden eğitime en yüksek parayı aktaran Milli Eğitim Bakanı konumunda olan Hasan Ali Yücel, insana ait işleri insansız yapamayız” demişti. “Bu insanları eğitmeden bu işi yapamayız ve 23 Mayıs 1945 de şunları söylemişti, “Arkadaşlar Emin Sazak arkadaşımızın id oturduğu yerden içini çekmeye hak vardır. Emin Sazak 8 dönem milletvekili oldu. Böyle çok dönem milletvekili olanların çoğu boş adamlardı, sahtekâr adamlardı. İyi adamı seçmiyorlar, Mustafa da örnektir, Hasan Ali Yücel de dört dönem görebildi. Birinci dönemi 1935 de seçildi, bakan oldu, ikincisi 43 üçüncüsü 46 ve 4. 1950 de seçildi. O kadar, ondan sonra seçilemedi.
Emin Sazak arkadaşımızın oturduğu yerden içini çekmeye hakkı vardı. Çünkü ilköğretim davası milletlerin rüştünü ispat etme davasıdır. İlköğretim davası feodal sistemle kendini idare etmek isteyenlerin samimi olarak kabul istemeyeceği bir davadır”.
İlerlemiş ülkelerin parlamentosu ilköğretim davası söz konusu olduğu vakit azalardan birisi kürsüye çıkıp biz bindiğimiz atın insanlar gibi akıllı olmasını istemeyiz” demiştir.
Bir sınıfta ders anlatma gibi düşünün bağırıp çağırmaya gerek yok. Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde CHP açılsın”, diye bir açık oturum düzenledim, ben ve Erkin Tokay vardı vali ikimiz, salon doldu taştı, bin kişi rahat vardı. Ama halk kurtuluş istiyorlardı. 7 Haziran 1992 de o benim CHP nin Soyağacı kitabımda var. Bir arkadaş, ben geç gelirim çocuklarım şey yapsın” dedi. Koleji bitiriyorlar, geldi, “Edirne’den Ardahan’a kadar bağır alkış bir şey yok, kim olduğunu söylemem.
İNTİHAL
Cumhuriyet’te Refet İnanç bir yazı yazmış, onun bir de amcası var Mükremin Halil İnanç, o daha büyük adam. Refet İnanç Cumhuriyetteki yazısında diyor ki, TT Kurumu Başkanı şöyle şöyle yaptı da, TT Kurumu Başkanı Refet İnanç’a bir yazı gönderiyor, yabancıya yazı gönderiyor, o yabancı da Refet İnanç’a gösteriyor yazıyı. Yazıda diyor ki, siz intihal etmişsiniz, o intihali de nereden duydum ben, Bizim Samsun’dan Milletvekilimiz vardı, şimdi oğlu, Vashington Büyükelçisi İlyas Kılıç, İlyas kılıç öldü, sonradan eşi de öldü, eşi öldüğü zaman “intihal” diye bir ilan verdi Hürriyet’te. Acayip bir Osmanlıca, hiç sevmediğim bir Osmanlıca. Nurullah Ataç’tan sonra en iyi adam ben olmak isterim dilci olarak, o kadar aşırı severim Öztürkçe savunmayı. İntihali onun için sevmiyorum. Yapılan şeyde Refet İnanç demiş ki, TT Kurumu başkanı, “siz idareye gidin biz istediklerinizi gönderiyoruz”. İntihal sözcüğünün anlamını bilmiyor TT Kurumu Başkanı. Bu kimdir? TTK urumu başkanı o profesöre telefon ediyor, bu profesöre telefon ediyor bu ona buna, şuna soruşturuyor, nihayet o profesörü buldum onu bir yemeğe aldım. Bunu ben bir yazıda kullanacağım” dedim, Yaşar Yücel diye bir tarih profesörü varmış, TT Kurumu Başkanlığı yapmış. Adamlar boş kafa tin tin iyi olanları da bir yere getirmiyorlar. Ne yazık ki birleşik kaplar örneğinde olduğu gibi bütün kurumlar çökmüş ve en kötüsü de laiklik çökmüş. Yani Atatürk, bu da Hasan Ali Yücel’in eğitim anlayışına girdiği için fazla dağıtmış olmuyorum, konuyu. Atatürk askeri denetlerken ilk defa selamünaleyküm dememiş. Ben hiç almam Selamın aleyküm diyeni, o merhaba derim, gürültüye getiririm selamımı almadı demesin diye. Aleyküm selam mı diyeceğim, demem hiç birisine demem.
Osmanlı döneminde askere “selamın aleyküm” denirdi, komutanlarca. Bunu kaldırdı, “günaydın” ı getirmiş. Şimdi gene, selamünaleykümse dönmüş. Merhaba da Arapça, selamünaleykümken daha rahat kullanıyoruz, çünkü merhaba da “rahat dur bizden korkma” demektir. Tanrı yı da Allah yaptılar. Tanrıyı da hiç kabul etmiyorlar.
Hasan Ali Yücel’le ilgili olarak bu söylediklerimizden bazı toparlamalar yapalım.
HASAN ALİ YÜCEL’DEN URFA’YA LİSE İSTEDİLER
Teşekkürler Azer Bortecen’e diye bir olay var burada. Azer Bortecen’e bir gazeteci 11 Kasım 2003 günü Cumhuriyet’te Zeynep Oral yazıyor, Azer Bortecan’a teşekkürler. Hasan Ali Yücel Urfa’ya gidiyor. Urfa’ya gidişini haber alan bütün öğrenciler, sokaklara dökülüyor, yazılar yazıyorlar, “lise isteriz”. Bunu da anlıyorum, ben milletvekili olduğum zaman Kasım 1977 de bizim Taşhan’dan geldiler, ille “bize lise açacaksın”. Nasıl olur, Kasım ayı geldi, öğretim başı geçti bu ayda lise açılır mı? Başlarına dedim, olmaz bu iş dedim, “yok yapacaksın”. Yaptık, uğradık rahmetliye beni kırmazdı, açtık liseyi, ne oldu yani.
Hasan Ali Yücel’den lise istiyorlar, ama buradaki başka, bizdeki “lisemiz oldu” desinler diyedir. Okumak istiyorlar. Bunu anlatan, Urfa’lı gazeteci yazar, şair, bilge kişi Naci İpek. Naci İpek de, Hasan Ali Yücel 1945 de Urfa’ya gittiğinde Hasan Ali Yücel’i bunlar karşılıyorlar. Başlarını tıraş ediyorlar. “Lise isteriz” diye başlarında, dikiliyorlar rahat durmuyorlar, gece Hasan Ali Yücel’in kapısında yatıyorlar. Hasan Ali Yücel liseyi açacağım” diye bunlara söz veriyor. Ama Hasan Ali Yücel bu günkü politikacılardan değildi. Liseyi açıyor; bu gün Türkiye’de en önemli sorun genel başkanların yalan konuşmasıdır. Hiçbir genel başkanın konuşmasına inanmıyorum, ben. Hepsi yalan konuşuyor.
İsmet İnönü politikada yalanı ret eden bir adamdı. Ama İsmet İnönü şöyle yapıyor. Kasım Gülek’e diyor ki, “sen albay filana mektup yazdın mı yazmadın mı? “Yazmadım” diye inkâr ediyor. Sonra yazdığı çıkıyor. İnönü Kasım Gülek için, “ya ben ya o” diyor. Aynı şeyi Ecevit’e yapacaktı da kulakları duymuyordu, gözleri görmüyordu. Sonunda partiyi bırakmak zorunda kaldı. Yani Ecevit partiye hareket getirdi, büyük bir kültürü vardı, belki Atatürk’ten de kültürlüydü, o kadar kültürü çoktu. Atatürk’ü eksiltmek için bunu söylemiyorum, Atatürk’e hiç kimse erişemez. Ama iyi de konuşurdu, yalnız kalbi yoktu, insan sevmezdi. Hasan Ali Yücel’ etkisi vardı. Urfalı gençleri bırakmamış ve liseyi açmış oraya.
HASAN ALİ YÜCEL DOLMUŞTA KENDİNİ ÇEKİŞTİRENLERLE
Başka Hasan Ali Yücel, Pakize Türkoğlu yazmış, Milliyet’te bir yazı yazmış. O yazıda diyor ki, Hasan Ali Yücel bir minibüse biniyor, İstanbul’un bir yerine Cevizliden gidiyor. Nasıl olduysa minibüsün içindeki yolcular ve minibüs sürücüsü Hasan Ali Yücel’le tartışıyorlar. Şöyle kötü adam, böyle kötü adam şudur, budur derken Hasan Ali Yücel de bu konuşmalara katılıyor, veryansın ediyor Hasan Ali Yücel’e. Ama minibüs durup boşaldığı yerde Hasan Ali Yücel şoföre diyor ki, “sen Hasan Ali Yücel’i tanır mısın”? “Yok, hayır”, demiş. “Peki, tanımadığın adam hakkında neden böyle aleyhinde kötü konuştun, kötüledin, bir amacın mı var nedir? Şoför ,“yok herkes konuştu ben de konuştum” demiş. Hasan Ali Yücel, “ama bu Müslümanlığa sığar mı, beyefendi”. Hasan Ali Yücel şoföre “Hasan Ali Yücel’i tanımak ister misin”, der. Şoför, “isterim” demiş, Hasan Ali Yücel de, “o benim” demiş. Şoför ona sarılmış “elini öpeceğim” demiş. Eksi olanlar da ona eklenir, onu para almamış olduğunu yazmıyor.
Prof Ekrem Akurgal “Nasrettin Hoca” diye bir yazı yazıyor. Burada Timur’la bağlantıyı anlatıyor. Timur çok çirkin miş, onların anlattığına göre. Saçını arkadan bağlarmış kadınlar gibi, saçını kazımış ki, saçını bağlayan erkekler de var şimdi, kadınlar gibi söz yanlış. Saç konusu herkesin kendi anlayışı. Saçını kestirmiş, Timur daha da çirkin olmuş. Timur başlamış ağlamaya. Demişler Timur’a, “niye ağlıyorsun”? Timur, “saçımı kestirdim daha da çirkin oldum”. Timur gibi zalim Bayazıt’a neler yaptı, karısına hakaret etti, kocasının yanında neler. Timur’a demişler ki, “sen ağlarsan kurutuluyorsun, ya biz seni her gün görüyoruz”.(Bu çirkin halinde) “Sen aynaya bakmazsan kendini görmezsin”.
Geldiler bunu getirdiler Hasan Ali Yücel’e. Hasan Ali Yücel de bunu biliyordu herhalde, (Hasan Ali Yücel İstanbul’da Dragos’ta otururmuş Anadolu yakasında. Dragos’ta Nihat Erim’i de vurmuşlardı, devrimci gençlerin silahlı grubu).
Dragos tepesinde otururmuş, arkadaşları buna demiş ki, “Sayın Bakan, biz size acıyoruz”. “Niye” demiş Hasan Ali. Arkadaşları da, “siz çıplak bir yerde oturuyorsunuz, biz ne güzel ağaçlık yerdeyiz.
Hasan Ali Anlatıyor, diyor ki, “sizin, asıl ben size acıyorum, siz kalktığınız zaman çıplak yeri görüyorsunuz, ben kalktığım zaman ormanlı çok güzel yeşil bir alan görüyorum, benim görüntüm çok daha güzel, siz acınacak durumdasınız”, diyor Hasan Ali’nin demesi de bu
Öldüğü zaman cenazesine biz Yüksek Öğretmen okulundaydık gittik. 26 Şubat’ta Hasan Ali’nin ölümü basında çok yankı buldu.
“Yedek Subay Hasan Ali Yücel” diye bir general yazmış. 27 Şubat günü Ulus’ta çıkan bir yazı, Hasan Ali’nin ölümünü anlatıyor”. Dinlemek konuşmaktan zordur bazen, umarım sizi sıkmadım, teşekkürler”.
Karşılıklı sorular, çeşitli açıklamalar ve katkılarla etkinlik, anma günü sona erdi.
Cevat Kulaksız
Cevat Kulaksız
SONNOTLAR1- Ehven, kelime anlamı itibariyle, "daha hafif"; şer ise, hayrın karşıtı olup, "meşru olmayan her türlü iş" demektir. Terkip olarak da ehven-i şer, diğerlerine kıyasla zarar ve fenalık bakımından daha hafif olan kötülük anlamında kullanılır.
Yorum Gönder